Czarnobyl - sowiecka Hiroszima

33 lata temu, 26 kwietnia 1986 r. po godzinie pierwszej w nocy, miała miejsce największa katastrofa w dziejach światowej energetyki jądrowej.

Aktualizacja: 12.06.2019 14:31 Publikacja: 12.06.2019 14:28

Czarnobyl - sowiecka Hiroszima

Foto: fot. Tim Porter

Na skutek niekontrolowanej reakcji łańcuchowej, jaka zaszła w reaktorze elektrowni czarnobylskiej, do atmosfery przedostało się radioaktywne paliwo, a skażenie miało siłę porównywalną z efektem wybuchu 50 bomb atomowych zrzuconych na Hiroszimę. O ile dobrze znamy chronologię tragicznych wydarzeń i ich skutki, to do dziś nie wiadomo dokładnie, co było przyczyną awarii, która w teorii nie miała prawa się wydarzyć.

Znamy dokładny czas zdarzenia: o godzinie 1.23 i 40 sekund szef nocnej zmiany czwartego bloku energetycznego Aleksander Akimow wydał polecenie „zagłuszenia”, czyli wyłączenia reaktora jądrowego. Było to działanie rutynowe, podyktowane uzgodnionym wcześniej remontem turbin energetycznych. Równocześnie jednak, wykorzystując planowe obniżenie mocy, personel miał sprawdzić działanie awaryjnego systemu chłodzenia wodnego. Zgodnie z instrukcją operator Leonid Toptunow zdjął blokadę ochronną uniemożliwiającą przypadkowe wyłączenie reaktora i w pełni świadomie nacisnął odpowiedni przycisk. Był to impuls automatycznego uruchomienia 187 rdzeni grafitowych o siedmiometrowej długości, które opuszczone w stos atomowy miały zahamować cząsteczki atomowe, tzw. aktywnej strefy reaktora. Na tablicy kontrolnej po kolei zapalały się lampki obrazujące postęp operacji. Jak zeznał później Akimow, dostrzegł, że jeden ze wskaźników mocy reaktora najpierw wychylił się ostro w lewo, a potem powrócił na pole bezpieczne, co oznaczało, że wszystko jest w porządku. Po czym nie zdążył jeszcze odwrócić wzroku, bo od uruchomienia rdzeni upłynęły dokładnie 4 sekundy, gdy zaszło coś nieprawdopodobnego. O godz. 1.23 i 44 sek. reaktor wyszedł spod kontroli – nastąpił skokowy przyrost mocy i temperatury, na co zareagował system alarmowy. Rozległa się syrena, a na wszystkich pulpitach zapaliła się paleta wszelkich możliwych kontrolek ostrzegawczych. W tym samym momencie instalacja opuszczania rdzeni pokazała, że nadzwyczaj wysokie ciśnienie pary, w jaką pod wpływem ogromnej temperatury zamieniła się woda chłodząca reaktor, zatrzymało grafitowe wkłady na dwa metry przed aktywną strefą. Akimow zdążył jeszcze krzyknąć do Toptunowa, aby ten uruchomił ostateczne zabezpieczenie, tzw. awaryjne wygaszanie reaktora, i sam rzucił się ku odpowiedniemu przyciskowi, ale jego wciskanie nic już nie dało. Rdzenie nie drgnęły w dół nawet o milimetr, a co gorsza wciąż rosnące ciśnienie pary wodnej zaczęło je wypychać z powrotem do wyjściowego położenia.

Tylko 69 zł za pół roku czytania.

O tym, jak szybko zmienia się świat. Czy będzie pokój na Ukrainie. Co się dzieje w kraju przed wyborami. Teraz szczególnie warto wiedzieć więcej. Wyjaśniamy, tłumaczymy, inspirujemy.

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Materiał Promocyjny
Współpraca na Bałtyku kluczem do bezpieczeństwa energetycznego
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń