Człowiek instytucja

Icchok Lejb Perec urodził się w Zamościu w rodzinie mitnagdim, czyli przeciwników chasydów, ludzi o poglądach racjonalistycznych.

Publikacja: 11.08.2008 03:35

Icchok Lejbusz Perec (1852 – 1915) w swoim mieszkaniu przy ul. Ceglanej 2 (obecnie ul. Pereca)

Icchok Lejbusz Perec (1852 – 1915) w swoim mieszkaniu przy ul. Ceglanej 2 (obecnie ul. Pereca)

Foto: ŻIH

Red

Zaczął pisać już w dzieciństwie, najpierw po polsku, potem po hebrajsku. Literaturę światową poznawał właśnie poprzez przekłady na język polski, był też dobrze oczytany w literaturze polskiej.

W 1886 r. przeniósłszy się do Warszawy odkrył literaturę w jidysz, uległ fascynacji nią i zaczął pisać w tym języku. Jego pierwszy utwór w języku żydowskim to napisany w 1882 r. poemat „Monisz”. W poemacie tym, przypominającym formą romantyczne ballady, Perec ukazuje zatopione w marazmie miasteczko zaludnione mieszkańcami pozbawionymi uczuć, pragnień i ambicji. W tej przygnębiającej scenerii pojawia się student jesziwy, Monisz, i nieziemsko piękna chrześcijanka Maria, która sprawia, że młodzieniec staje przed dylematem, czemu ma być wierny – mądrości Tory czy wołaniu serca. W warstwie symbolicznej jest to kwestia wyboru między ascezą a zmysłowością, a jednocześnie satyra na skostniałość tradycyjnego żydowskiego modelu życia. Poematem tym Perec wywołał burzę sprzeciwu, ale znalazł także zagorzałych obrońców.

Dużym twórczym bodźcem dla Pereca był udział w ekspedycji statystycznej finansowanej przez kolejowego magnata i filantropa Jana Blocha, konwertyty aktywnie zaangażowanego w sprawy Żydów. Na podstawie materiału zebranego na temat położenia ludności żydowskiej wsi i miasteczek Perec napisał swoją pierwszą książkę w jidysz „Obrazki z podróży po prowincji”.

Perec był mistrzem małych form, łączył realizm z mistycyzmem i symbolizmem, często wplata dygresje filozoficzne. Styl Pereca wyraźnie odróżnia się od stylu Szolem Alejchema. Dramaty Pereca mają charakter symboliczno-impresjonistyczny, dlatego były czasami porównywane dotwórczości Stanisława Wyspiańskiego. Do najbardziej znanych należą „Złoty łańcuch” i „Nocą na starym rynku”.

Perec był człowiekiem instytucją, doradzał młodym pisarzom, redagował czasopisma, prowadził salon literacki, zabiegał o podwyższenie poziomu teatru żydowskiego, wygłaszał referaty i prelekcje. Bardzo angażował się w obronę języka jidysz, m.in. wziął aktywny udział w konferencji w Czerniowcach w 1908 r., na której jidysz został proklamowany jako język narodowy Żydów.

Był zdecydowanym przeciwnikiem asymilacji. Pod tym względem stanowi przeciwieństwo Szaloma Asza, którego zresztą krytykował za asymilacyjne skłonności.

Zaczął pisać już w dzieciństwie, najpierw po polsku, potem po hebrajsku. Literaturę światową poznawał właśnie poprzez przekłady na język polski, był też dobrze oczytany w literaturze polskiej.

W 1886 r. przeniósłszy się do Warszawy odkrył literaturę w jidysz, uległ fascynacji nią i zaczął pisać w tym języku. Jego pierwszy utwór w języku żydowskim to napisany w 1882 r. poemat „Monisz”. W poemacie tym, przypominającym formą romantyczne ballady, Perec ukazuje zatopione w marazmie miasteczko zaludnione mieszkańcami pozbawionymi uczuć, pragnień i ambicji. W tej przygnębiającej scenerii pojawia się student jesziwy, Monisz, i nieziemsko piękna chrześcijanka Maria, która sprawia, że młodzieniec staje przed dylematem, czemu ma być wierny – mądrości Tory czy wołaniu serca. W warstwie symbolicznej jest to kwestia wyboru między ascezą a zmysłowością, a jednocześnie satyra na skostniałość tradycyjnego żydowskiego modelu życia. Poematem tym Perec wywołał burzę sprzeciwu, ale znalazł także zagorzałych obrońców.

Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Archeologia rozboju i kontrabandy