Kontrowersyjny prezent dla Orbána od Polaków. Są protesty

Do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy dotyczącej przekazania na rzecz Węgier kodeksu pergaminowego, manuskryptu powstałego w II poł. XV w. Jako wnioskodawca widnieje poseł Piotr Babinetz z PiS.

Z projektu wynika, że celem ustawy jest umożliwienie przekazania przez Rzeczpospolitą Polską na rzecz Węgier kodeksu pergaminowego „Epistola de laudibus augustae bibliothecae atque libri quatuor versibus scripti eodem argumento ad serenissimum Mathiam Corvinum Panoniae regem". Manuskrypt powstał w II poł. XV w. a karty kodeksu zdobią iluminacje florenckiego miniaturzysty Attavantego degli Attavantiego. Dzieło to znajduje się w zbiorach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.

Zdaniem wnioskodawców „przekazanie Kodeksu na rzecz Węgier pozwoli wyrazić wdzięczność Narodu Polskiego i odwzajemnić gest przyjaźni Narodu Węgierskiego, jaki stanowiło podarowanie stronie polskiej pozłacanej zbroi dziecięcej króla Zygmunta II Augusta, pozostającej w zbiorach i pod zarządem Węgierskiego Muzeum Narodowego". Ich zdaniem zabytek co prawda stanowi cenny eksponat w polskich zbiorach bibliotecznych, „jednakże nie ma ścisłego związku z historią Polski, natomiast dla Węgier pozostaje szczególnie cennym świadectwem dziedzictwa kulturowego i narodowego, związanym z osobą króla Macieja Korwina".

Czytaj więcej

Historia

IPN szuka ofiar w Gruzji

Naukowcy z IPN prowadzą prace poszukiwawczo-ekshumacyjne na terenie dawnej bazy wojsk sowieckich...

Aby manuskrypt mógł być przekazany Węgrom „jego przekazanie przez Rzeczpospolitą Polską na rzecz Węgier wymaga uprzedniego nabycia własności przez Skarb Państwa". Przyjęto, że organem tym będzie Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, który będzie odpowiedzialny za przeprowadzenie procesu przekazania Kodeksu stronie węgierskiej, w tym zawarcie porozumienia przenoszącego własność na rzecz Węgier.

„Tytułem wyrównania uszczerbku spowodowanego utratą własności Kodeksu oraz poniesionymi kosztami sprawowania pieczy (...) podmiot będący właścicielem Kodeksu bezpośrednio przed przeniesieniem jego własności na Skarb Państwa otrzyma z części budżetu państwa, której dysponentem jest Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, środki finansowe w kwocie 25 000 000 złotych" – czytamy w projekcie ustawy.

Zapytaliśmy Centrum Informacyjne Rządu m.in. czy prowadzone są już rozmowy na temat sprzedaży tego dzieła przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną – Książnicę Kopernikańską na rzecz Skarbu Państwa? Kto je prowadzi? Jeżeli tak jak jest szacunkowa wartość tego dzieła? Kto pokryje środki związane z zakupem przez Skarb Państwa tego dzieła i skąd będą pochodziły środki na ten cel?

Czytaj więcej

Historia

Ślady ofiar Treblinki przekazane do muzeum

W Międzynarodowym Dniu Pamięci o Ofiarach Holokaustu do Muzeum Treblinka zostały przekazane rzecz...

Z odpowiedzi otrzymanej z CIR wynika, że „przekazanie dzieła Węgrom będzie wyrazem wdzięczności za podarowanie w zeszłym roku przez węgierski rząd unikatowej pamiątki stanowiącej część historycznego dziedzictwa Polski – renesansowej zbroi młodego Zygmunta II Augusta”. Rozmowy na temat kodeksu, pomiędzy stroną rządową a samorządem – marszałkiem województwa kujawsko-pomorskiego, prowadzone są pod kierunkiem Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. W rozmowach tych uczestniczyli również ministrowie, którzy odpowiadają za te kompetencje – wynika z odpowiedzi, którą otrzymaliśmy.

Stanowisko w sprawie tego projektu wyrazili przewodniczący Rady Naukowej prof. Janusz Tandecki oraz dyrektor Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu Danetta Ryszkowska - Mirowska. W oświadczeniu przekazanym do redakcji „Rzeczpospolitej" wyrażają oni „stanowczy sprzeciw wobec poselskiego projektu ustawy o przekazaniu na rzecz Węgier kodeksu".

„Z perspektywy światowej rękopis ten jest najcenniejszym kodeksem w kolekcji Książnicy (ze zbiorów biblioteki akademickiej), a jednocześnie jednym z najcenniejszych zachodnioeuropejskich rękopisów iluminowanych z XV stulecia, jakie mimo wszelkich katastrofalnych zniszczeń, zachowały się w zbiorach polskich. Kodeks ten, wchodząc w skład spuścizny po bibliotece Gimnazjum Akademickiego w Toruniu stanowi nierozerwalny i niepodzielny zasób, stanowiący dziedzictwo regionalne związane z Toruniem i jego historią od XVI wieku. Projekt ustawy jest próbą zagarnięcia bezcennego dziedzictwa kulturowego Rzeczypospolitej Polskiej wobec czego jeszcze raz wyrażamy stanowczy sprzeciw" – czytamy w stanowisku wyrażonym przez przedstawicieli Książnicy.

Przypomnijmy, że prawie rok temu na Zamku Królewskim na Wawelu premier Węgier Victor Orbán przekazał premierowi Mateuszowi Morawieckiemu renesansową zbroję młodego Zygmunta II Augusta, która w przyszłości będzie dostępna dla zwiedzających jako wawelski depozyt w Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Została ona wykonana na zlecenie króla Czech i Węgier, Ferdynanda I (1526-1564) przez Jörga Seusenhofera (1500/05-1580), w 1533 r., jako prezent zaręczynowy dla przyszłego zięcia, króla Polski Zygmunta II Augusta (1548-1572). Dzieła Seusenhofera uważane są za szczytowe osiągnięcia płatnerstwa renesansowego. Był to dar Ferdynanda I z okazji zaślubin Zygmunta z Elżbietą, córką cesarza. Zbroja przechowywana była w cesarskich zbiorach wiedeńskich, a od 1933 w zbiorach Węgierskiego Muzeum Narodowego. 24 grudnia 2020 r. rząd węgierski zdecydował o podarowaniu zbroi Polsce. Królewski atrybut wrócił do Polski i trafił do kolekcji Muzeum Zamku na Wawelu – Państwowych Zbiorów Sztuki.

Czytaj więcej

Historia

U Kapucynów w Krakowie odkryto freski

W Domu Loretańskim przy krakowskim klasztorze Kapucynów konserwatorzy odkryli trzystuletnie freski.

Poniżej publikujemy pełnie oświadczenie przedstawicieli Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, które otrzymała „Rzeczpospolita". Zostało ono podpisane przez przewodniczącego Rady Naukowej prof. Janusza Tandeckiego oraz dyrektor Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu Danettę Ryszkowską - Mirowską.

Dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu wraz z Radą Naukową działającą przy Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu wyraża stanowczy sprzeciw wobec poselskiego projektu ustawy o przekazaniu na rzecz Węgier kodeksu Epistola de laudibus Augustae Bibliothecae atque libri quattuor versibus scripti.

Projekt ustawy zakłada przejęcie na rzecz Skarbu Państwa cennego dzieła ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej i nieodpłatnego przekazania na rzecz Węgier oraz tytułem wyrównania uszczerbku spowodowanego utratą własności wypłaty właścicielowi środków finansowych w kwocie 25 000 000 zł.

Ze względu na unikatowy i bezcenny charakter dzieła jakakolwiek deklarowana kwota w żaden sposób nie zrekompensuje poniesionej straty dla polskiego dziedzictwa kulturowego.

Z perspektywy światowej rękopis ten jest najcenniejszym kodeksem w kolekcji Książnicy (ze zbiorów biblioteki akademickiej), a jednocześnie jednym z najcenniejszych zachodnioeuropejskich rękopisów iluminowanych z XV stulecia, jakie mimo wszelkich katastrofalnych zniszczeń, zachowały się w zbiorach polskich. Kodeks ten, wchodząc w skład spuścizny po bibliotece Gimnazjum Akademickiego w Toruniu stanowi nierozerwalny i niepodzielny zasób, stanowiący dziedzictwo regionalne związane z Toruniem i jego historią od XVI wieku.

Projekt ustawy jest próbą zagarnięcia bezcennego dziedzictwa kulturowego Rzeczypospolitej Polskiej wobec czego jeszcze raz wyrażamy stanowczy sprzeciw.

Jednocześnie w sposób stanowczy informujemy, że Książnica Kopernikańska nigdy i nigdzie nie występowała z inicjatywą przekazania bądź sprzedaży Dzieła.

UZASADNIENIE

Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu posiada jedną z najcenniejszych regionalnych kolekcji zabytkowych w Polsce i kontynuuje, liczące kilkaset lat, tradycje biblioteczne miasta. Zachowane tutaj kolekcje pochodzą z licznie zakładanych na przestrzeni dziejów miasta bibliotek i są materialnym świadectwem kultury i świetności Torunia począwszy od jego założenia w 1233 roku po czasy nowożytne. Są to księgozbiory:

Biblioteki Gimnazjum Toruńskiego,

Rady Miasta Torunia,

Towarzystwa Naukowego w Toruniu

Coppernicus Verein für Wissenschaft und Kunst (Niemieckie Towarzystwo Naukowe)

Umowę, która usankcjonowała włączenie biblioteki Gimnazjum Toruńskiego do scalonego księgozbioru Książnicy podpisał Magistrat Miasta Torunia z Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego 4.10.1923 roku.

Pod koniec XVI w. otwarto Bibliotekę Gimnazjalną, nazywano ją również „Bibliotheca Publica Mariana", „Bibliotheca Scholae Thorunensis", ale również „Bibliotheca Patria". Założył ją burmistrz Henryk Stroband – twórca gimnazjum akademickiego, który włączył do biblioteki księgozbiór pofranciszkański. Bibliotekę wzbogaciły też w 1594 r. zasoby wcześniej już działającej w Toruniu biblioteki Rady Miasta. Szczegółowy opis biblioteki Gimnazjum Toruńskiego został zawarty w „Descriptio Bibliotehecae Scholae Thorunensis" (rękopis z tym tekstem znajduje się w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej).

Na szczególną uwagę zasługuje pięknie ilustrowany przez mistrza Attavante degli Attavanti z Florencji, pergaminowy rękopis z drugiej połowy XV w. z biblioteki króla węgierskiego Macieja Korwina, autorstwa Naldusa Naldiusa (także z Florencji), który, co należy podkreślić, znajdował się w zbiorach Biblioteki Gimnazjum od jej powstania.

Spuścizna po bibliotece Gimnazjum Akademickiego stanowi nierozerwalny i niepodzielny zasób, który jako całość stanowi dziedzictwo regionalne związane z Toruniem i jego historią od XVI wieku. Traktowane jest jako unikatowa i wyjątkowa kolekcja w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej. Wpisuje się to w profil biblioteki, która gromadzi przede wszystkim zbiory o charakterze regionalnym także w ujęciu podmiotowym poświadczającym m.in. historię miasta Torunia.

Z perspektywy światowej najcenniejszym kodeksem w kolekcji Książnicy (ze zbiorów biblioteki akademickiej), a jednocześnie jednym z najcenniejszych rękopisów piętnastowiecznych w zbiorach polskich, jest dzieło pt. Epistola de laudibus Augustae Bibliothecae atque libri quattuor versibus scripti, napisane między 1489 a 1490 r. przez Naldo Naldiego (*1439 – †1513), włoskiego humanistę, poetę i profesora Akademii Florenckiej (sygn. Rps 107). Należy ono do grupy nielicznie zachowanych, słynnych corvinianów, czyli kodeksów iluminowanych należących do biblioteki króla Węgier Macieja Korwina (*1443 – †1490). Wyjątkowa ranga tego dzieła na tle pozostałych ksiąg tegoż władcy wynika z faktu, iż dotyczy bezpośrednio biblioteki królewskiej. Ponadto stanowiło podarunek Naldiego dla króla Korwina, co odzwierciedla się w bogatej szacie iluminatorskiej księgi. Jej renesansowe dekoracje, obejmujące m.in. protoekslibris królewski, sporządził jeden z wiodących ówczesnych malarzy książkowych w Italii – Attavante delli Attavanti (*1452–†1525).