Zbrojownia tamtych lat - Druga szabla Komendanta

Szabla, będąca przede wszystkim bronią, przedmiotem użytkowym, może stanowić także istotny element identyfikujący daną armię, a nawet ważny składnik narodowej tożsamości, jak choćby w przypadku polskich karabeli kostiumowych, masowo produkowanych i wieszanych w szlacheckich dworach w XIX wieku.

Publikacja: 06.05.2009 11:46

Rękojeść szabli ofiarowanej Komendantowi przez oficerów I Brygady Legionów

Rękojeść szabli ofiarowanej Komendantowi przez oficerów I Brygady Legionów

Foto: Muzeum Wojska Polskiego

Polscy żołnierze, którzy stanęli u boku zaborczych armii w 1914 roku, byli uzbrojeni w obcą broń i w zasadzie jedynie niektóre elementy ubioru i orły na czapkach nawiązywały do tradycji i podkreślały narodowy, polski charakter formacji.

Ale w 1916 roku pojawia się pierwsza po ponadstuletniej przerwie polska broń – szabla, która z czasem ochrzczona została mianem wzoru 17 i stała się regulaminowym orężem odrodzonego Wojska Polskiego. Oręż ten występował w dwóch zasadniczych wersjach: piechoty i kawalerii. Punktem wyjścia był projekt oprawy rękojeści, z jelcem krzyżowo-kabłąkowym, z wąsami, opracowany na przełomie 1915 i 1916 roku w Karasinie na Wołyniu, gdzie stacjonowała I Brygada Legionów. Twórcą owego projektu był porucznik Kazimierz Młodzianowski lub Wojciech Jastrzębski, a sama rękojeść wykonana została w Zakładach Zieleniewskiego w Krakowie.

Jelec nawiązywał w formie do kawaleryjskich szabel francuskich. Od głównego kabłąka odchodziły w połowie jego długości dwa boczne, które łączyły się następnie z masywnym krzyżem jelca. Cechą charakterystyczną oficerskiej szabli piechoty, która pozwalała ją łatwo odróżnić od nieco późniejszego modelu kawaleryjskiego, była forma głównego kabłąka – w kształcie strzemienia (czy raczej półstrzemienia), zaczerpnięta z niemieckich szabel, tzw. blücherówek.

W kawaleryjskiej „siedemnastce” kabłąk był owalny. Trzon rękojeści wykonywano z drewna i obciągano skórą, a następnie oplatano wzdłuż karbów mosiężnym drucikiem. Na kapturku zamykającym grzbiet trzonu rękojeści wytłaczano orła polskiego na tarczy Amazonek. Pierwsze polskie szable zaopatrywano w rozmaite głownie, najczęściej austriackie. W broń tego wzoru żołnierze zaopatrywali się prywatnie, poszczególne egzemplarze znacznie się od siebie różnią, bywało, że użytkownicy usuwali np. boczne kabłąki, na jelcu zaś pojawiały się okolicznościowe daty.

Szablę wz. 17, w wersji dla oficerów piechoty, podarowali Józefowi Piłsudskiemu oficerowie I Brygady Legionów w Piasecznie na Wołyniu 6 sierpnia 1916 roku, w drugą rocznicę wymarszu

1. Kompanii Kadrowej. Przyszły marszałek używał jej do 1921 roku, miał ją ze sobą m.in. w Magdeburgu; z „siedemnastką” widać go na wielu fotografiach, a także portretach. Szabla ma głownię damasceńską, obustronnie płasko szlifowaną, z wyraźnym zgrubieniem grzbietowym w formie wałka i obosiecznym piórem z obustronną ością, będącą przedłużeniem wałka grzbietowego, oraz centrycznym sztychem.

Na przednim płazie głowni znajduje się złocony napis: „6.8.1914-6.8.1916”, na tylnym natomiast: „Oficerowie I Brygady swemu Komendantowi”. Na zakrętce na końcu trzpienia widnieją inicjały J.P. Głownia swym kształtem wyraźnie nawiązuje do austriackich, stosowanych w kawaleryjskich szablach wz. 1904. Pochwa jest stalowa, wzoru austriackiego, z kołnierzem szyjki zaopatrzonym w gniazda dla wąsów jelca. Na kapturku wytłoczony jest orzeł strzelecki, bez korony.

Szabla wykonana została przez firmę Weyserberg Co. w Solingen. Oręż ten, wraz z innymi pamiątkami po Marszałku zdeponowanymi po jego śmierci w Muzeum Belwederskim, wywieziony został w 1939 roku z Polski do Francji i złożony w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Po wojnie szabla znalazła się w Muzeum Polskim w Chicago, skąd w 1987 roku powróciła do Paryża. Ostatecznie, już w XXI wieku, znalazła się ponownie w ojczyźnie.

[i]Michał Mackiewicz, pracownik naukowy Muzeum Wojska Polskiego [/i]

Polscy żołnierze, którzy stanęli u boku zaborczych armii w 1914 roku, byli uzbrojeni w obcą broń i w zasadzie jedynie niektóre elementy ubioru i orły na czapkach nawiązywały do tradycji i podkreślały narodowy, polski charakter formacji.

Ale w 1916 roku pojawia się pierwsza po ponadstuletniej przerwie polska broń – szabla, która z czasem ochrzczona została mianem wzoru 17 i stała się regulaminowym orężem odrodzonego Wojska Polskiego. Oręż ten występował w dwóch zasadniczych wersjach: piechoty i kawalerii. Punktem wyjścia był projekt oprawy rękojeści, z jelcem krzyżowo-kabłąkowym, z wąsami, opracowany na przełomie 1915 i 1916 roku w Karasinie na Wołyniu, gdzie stacjonowała I Brygada Legionów. Twórcą owego projektu był porucznik Kazimierz Młodzianowski lub Wojciech Jastrzębski, a sama rękojeść wykonana została w Zakładach Zieleniewskiego w Krakowie.

Historia
Telefony komórkowe - techniczne arcydzieło dla każdego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem