Ksiądz bez medalu Yad Vashem

Yad Vashem nie zdecydował się na uznanie za Sprawiedliwego księdza Peciaka, chociaż świadectwo złożyła kobieta, która dzięki niemu przeżyła Holokaust.

Aktualizacja: 16.05.2019 06:45 Publikacja: 15.05.2019 18:30

Ks. Ludwik Peciak zmarł 16 kwietnia 1943 r. w obozie Flossenburg

Ks. Ludwik Peciak zmarł 16 kwietnia 1943 r. w obozie Flossenburg

Foto: archiwum prywatne

Amalia Sandberg-Mesner dwa lata temu złożyła wniosek o uhonorowanie medalem i tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata ks. Ludwika Peciaka. Kobieta mieszka w Kanadzie, ma 95 lat, ale wychowała się w Zaleszczykach nad Dniestrem. Dzięki dokumentom, które wydawał ksiądz, przeżyła wojnę.

Jej relacja została złożona do Yad Vashem. Adam Henderson z biura prasowego instytutu w Jerozolimie potwierdził nam, że Yad Vashem otrzymał ten akt, „ale z powodu niewystarczających dowodów Ludwik Peciak nie otrzymał tytułu Sprawiedliwego wśród Narodów Świata".

Wola uratowanej

Bliscy Amali Sandberg-Mesner na jej prośbę ciągle zabiegają o to, aby został uhonorowany tym tytułem, poszukują informacji na temat jego pomocy udzielanej Żydom.

Amalia kilka miesięcy po wybuchu wojny przeniosła się z rodziną do Kołomyi (dzisiaj na Ukrainie). W lutym 1942 r. Niemcy zamknęli ich w getcie. „10 października 1942 r. SS-mani z psami otoczyli getto i przystąpili do jego likwidacji" – napisała we wspomnieniach „Światło w mroku". Niemcy wepchnęli jej rodzinę do wagonów. Młodej Żydówce wraz z siostrą Lolą i kuzynką Jasią udało się uciec z wagonu przez dziurę po wyrwanej desce. Skontaktowały się z przyjacielem Albinem Thielem, który już wcześniej im pomagał. Thiel w imieniu ukrywających się Żydówek zwrócił się o pomoc do ks. Ludwika Peciaka, proboszcza z Kołomyi. Poprosił o wyrobienie dla kobiet fałszywych metryk chrztu. Duchowny przekazał mu dokumenty. Na tej podstawie Niemcy wydali im dowody tożsamości. Dwie kobiety wraz z Albinem Thielem do końca wojny udawały, że są rodziną. Amalia posługiwała się nazwiskiem Stanisława Schmiedel.

Zamieszkały we Lwowie, a potem w Bóbrce koło Krosna. Dzięki tym dokumentom przeżyły wojnę. Jednak przy wyjeździe z Polski kobieta musiała oddać pismo wydane przez księdza, dokument ten nie zachował się.

Kilka lat temu Albin Thiel – na wniosek Amali Sandberg-Mesner – pośmiertnie został uhonorowany medalem Sprawiedliwego.

Losy proboszcza były tragiczne. 11 listopada 1942 r. ksiądz został aresztowany wraz z innymi duchownymi z tej parafii. Zachowała się relacja jego bratanka Jana, który ukrywał się wtedy u swojego stryja. Wynika z niej, że na dzień przed zatrzymaniem przez niemiecką policję dowiedział się on o planach gestapo, pomimo to odmówił ukrycia się. „Nie wolno opuszczać parafii, mam prawo dać głowę za swoje owieczki" – zanotował Jan Peciak.

Śmierć w bunkrze

Z więzienia w Kołomyi ks. Peciak został przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Przebywał tam do 31 marca 1943 r. Wtedy zapadła decyzja o przewiezieniu go do obozu koncentracyjnego Flossenburg.

Z zachowanych dokumentów wynika, że ks. Peciak dotarł do tego obozu w transporcie liczącym 1000 osób. Nie zginął po drodze, jak twierdzą niektóre źródła – tak też twierdzili jego bliscy.

Prałat Peciak został zarejestrowany pod numerem 1489 i osadzony w tzw. bunkrze. 16 kwietnia 1943 r. o godz. 12.05 zmarł. Niemiecka administracja podała jako oficjalny powód śmierci zawał serca. Jego popioły zostały pochowane w tzw. dolinie śmierci obozu.

Nie wiadomo, jaki był powód umieszczenia go w bunkrze, zwykle trafiały tam osoby podejrzane o pomoc podziemiu lub Żydom.

Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za ratowanie w czasie wojny Żydów otrzymało ponad 6,7 tys. Polaków.

Osoby, które znają losy ks. Peciaka, proszone są o kontakt z autorem.

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Materiał Promocyjny
Warunki rozwoju OZE w samorządach i korzyści z tego płynące
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń