Dzikie rozliczenia z kolaborantami Hitlera

W większości przeprowadzono je w dziki sposób – stawiając pod murem albo przed sądem doraźnym. Często rozprawa była pretekstem do pozbycia się wszystkich, którzy mieli inne spojrzenie na przyszłość kraju. Tak zrobiono na przykład w Serbii czy Chorwacji, gdzie większość ludzi represjonowanych jako zwolennicy nazistów czy faszystów była związana z przedwojenną chorwacką partią chłopską, która odmówiła współpracy z ustaszami.

Czy można więc mówić o większej skuteczności tych rozliczeń niż na Zachodzie?

Sądzę, że nie. Dobrym przykładem jest Serbia. Teoretycznie komuniści rozprawili się z tymi, którzy kolaborowali w Jugosławii z Niemcami hitlerowskimi czy z Włochami. Z drugiej strony jednak doprowadzili do sytuacji, w której rząd Milana Nedicia, czyli ekipa, która we współpracy z III Rzeszą stworzyła marionetkowe państewko, w pamięci Serbów nie funkcjonuje.

Czy w trakcie konfliktu na Bałkanach w latach 90. manipulowano pamięcią zbiorową?

Owszem. Wszyscy Chorwaci funkcjonowali wówczas w serbskiej propagandzie jako ustasze. Z kolei w chorwackich i bośniackich mediach o Serbach mówiono per „czetnicy", co o tyle dziwne, że w latach II wojny światowej czetnicy nie nawiązali żadnej strategicznej, sformalizowanej współpracy z Niemcami. Zawiązywała się ona na poziomie taktycznym, wiele oddziałów nawiązywało kontakt z Niemcami albo Włochami, traktując ich jako sojuszników w walce z komunistycznymi oddziałami Tity. >A9

—rozmawiała Agnieszka Kalinowska