Gdy świat zostawił Saamów samych

Na gorzką ironię zakrawa fakt, że Szwedzi i Norwegowie – obecnie społeczeństwa słynące z otwartości na ideę wielokulturowości – przez całe pokolenia mieli problem z zaakceptowaniem oraz godnym traktowaniem rdzennych mieszkańców swoich ziem. Tymczasem Saamowie zasiedlili surowe ziemie Północy prawdopodobnie o całe tysiąclecia wcześniej niż dotarli na nie przodkowie współczesnych Skandynawów.

Publikacja: 17.07.2024 11:27

Rdzenna rodzina Saamów (in. Lapończyków) z Europy Północnej zamieszkująca Norwegię około 1900 r.

Rdzenna rodzina Saamów (in. Lapończyków) z Europy Północnej zamieszkująca Norwegię około 1900 r.

Foto: Autor nieznany /Biblioteka Kongresu USA / Wikimedia Commons

Pierwsze ślady ludzkich siedzib odnalezione na terenach północnej Skandynawii datowane są na 12 tys. lat, a więc musiały pojawić się tam tuż po zakończeniu epoki lodowcowej. Przypuszcza się, że już wtedy zamieszkiwali je przodkowie Saamów (nazywanych również Lapończykami, lecz tego określenia warto unikać ze względu na jego pejoratywne konotacje), chociaż dowody na obecność tej grupy etnicznej pochodzą dopiero sprzed 2,5 tys. lat. Pierwsze informacje historyczne o Saamach pochodzą z dzieła rzymskiego historyka Tacyta „Germania”, napisanego około 98 r. n.e. Wzmiankuje ono o ludziach nazwanych „fenni”, mieszkających na dalekiej Północy, którzy „żyją w tak prymitywnych warunkach, że zdają się nie potrzebować żadnych udoskonaleń ani udogodnień”. Z kolei bizantyjski historyk Prokopiusz z Cezarei (ok. 500–560 r. n.e.) zwrócił uwagę na umiejętność Saamów poruszania się podczas polowań w trudnym terenie na deskach (prototypie nart). Średniowieczny manuskrypt duński z ok. 1200 r. autorstwa Saxo Grammaticusa rozwodzi się z kolei nad niesamowitymi umiejętnościami łowieckimi tej ludności, przypisując je oczywiście konszachtom z nieczystymi mocami, „bowiem niepodobna w inny sposób wytłumaczyć ich zręczności”. Jednak pierwszego poważnego badania zwyczajów tej społeczności podjął się XVIII-wieczny szwedzki naukowiec Karol Linneusz. Podczas kilkumiesięcznego pobytu w Laponii w 1732 r. skrupulatnie obserwował styl życia jej autochtonów, a swoje wnioski opublikował w opracowaniu naukowym, w którym opisał również charakterystyczną dla regionu faunę i florę.

Pozostało 88% artykułu

Złap mikołajkową okazję!

Czytaj dalej RP.PL.
Ciesz się dostępem do treści najbardziej opiniotwórczego medium w Polsce. Rzetelne informacje, pogłębione analizy, komentarze i opinie. Treści, które inspirują do myślenia. Oglądaj, czytaj, słuchaj.
Historia świata
Komu zawdzięczamy gotyckie katedry?
Historia świata
„Gorączka złota” w średniowiecznej Europie
Historia świata
Człowiek nie pochodzi od małpy
Historia świata
Krwawy sen o Himmlerstadt: „Action Zamość”
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Historia świata
Jak zwężano bramę do Stanów Zjednoczonych
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką