Gdy świat zostawił Saamów samych

Pierwsze ślady ludzkich siedzib odnalezione na terenach północnej Skandynawii datowane są na 12 tys. lat, a więc musiały pojawić się tam tuż po zakończeniu epoki lodowcowej. Przypuszcza się, że już wtedy zamieszkiwali je przodkowie Saamów (nazywanych również Lapończykami, lecz tego określenia warto unikać ze względu na jego pejoratywne konotacje), chociaż dowody na obecność tej grupy etnicznej pochodzą dopiero sprzed 2,5 tys. lat. Pierwsze informacje historyczne o Saamach pochodzą z dzieła rzymskiego historyka Tacyta „Germania”, napisanego około 98 r. n.e. Wzmiankuje ono o ludziach nazwanych „fenni”, mieszkających na dalekiej Północy, którzy „żyją w tak prymitywnych warunkach, że zdają się nie potrzebować żadnych udoskonaleń ani udogodnień”. Z kolei bizantyjski historyk Prokopiusz z Cezarei (ok. 500–560 r. n.e.) zwrócił uwagę na umiejętność Saamów poruszania się podczas polowań w trudnym terenie na deskach (prototypie nart). Średniowieczny manuskrypt duński z ok. 1200 r. autorstwa Saxo Grammaticusa rozwodzi się z kolei nad niesamowitymi umiejętnościami łowieckimi tej ludności, przypisując je oczywiście konszachtom z nieczystymi mocami, „bowiem niepodobna w inny sposób wytłumaczyć ich zręczności”. Jednak pierwszego poważnego badania zwyczajów tej społeczności podjął się XVIII-wieczny szwedzki naukowiec Karol Linneusz. Podczas kilkumiesięcznego pobytu w Laponii w 1732 r. skrupulatnie obserwował styl życia jej autochtonów, a swoje wnioski opublikował w opracowaniu naukowym, w którym opisał również charakterystyczną dla regionu faunę i florę.