Bogusław Chrabota: Stylicho, człowiek, który wyprowadził Anglię z Europy

Brytania została sama i bezbronna. Mimo że lokalni patrycjusze pisali do Rzymu dramatyczne petycje z prośbą o pomoc i opiekę, ta nigdy już nie miała się zmaterializować. W 406 r. Germanie przeszli Ren i odcięli wyspę od reszty chylącego się ku upadkowi państwa. Nasiliły się ataki z północy i wschodu, Brytowie zdani byli już tylko na siebie. Historyczne skutki? Jak piszą kronikarze, część zromanizowanych elit przeprawiła się na kontynent i po drugiej stronie kanału utworzyła silne księstwo Bretanii, które przez wiele wieków opierało się centralizmowi państwa Franków. Zatem pierwszym historycznym efektem była dyktowana strachem przed barbarią migracja na kontynent, czyli do macierzy.

Po drugie, upadek rzymskiej Brytanii wzmocnił organizmy państwowe późniejszych Szkocji i Irlandii, dotąd rozwijające się w cieniu wielkiego Rzymu. Te i inne narastające podziały poszatkowały wyspy, a zakończyły się dopiero w czasach nowożytnych. Mimo że na miejsce rzymskiej pojawiła się kultura rzymsko-celtycka, reminiscencje dawnej cywilizacji przetrwały zarówno w strukturze społecznej, jak i mitologii. To z tamtych czasów datują się legendy arturiańskie, opowieści o „okrągłym stole” i jego rycerzach. Na koniec nauka, która w owych czasach była depozytem kościoła. Rzymska Brytania była niemal w całości chrześcijańska, a załamanie jej struktur wypchnęło wielu mnichów na kontynent, gdzie uczestniczyli w dziele chrystianizacji Europy.

Ponad sześć wieków chaosu i najazdów w Wielkiej Brytanii

Po wyjściu Rzymu z wysp, niefortunnej, choć koniecznej decyzji Stylicho, Wielką Brytanię czekało ponad sześć wieków chaosu i najazdów. Po inwazji Anglów i Sasów północ wyspy była obiektem ataków z Irlandii. Południe zaś podzieliło się na mnogie i konkurujące z sobą królestwa, które pojedynczo nie mogły stawić czoła najazdom Duńczyków i innych ludów skandynawskich. Wikingowie byli zagrożeniem tak wielkim, że w końcu IX wieku ich wodzowie kontrolowali już niemal całą dawną rzymską Brytanię.

Czytaj więcej

Historia

Boudika. Kobieta, która rzuciła wyzwanie Rzymowi

W czasach, gdy kobiety funkcjonowały na marginesie życia społecznego, ta waleczna niewiasta siała...

Opierał się tylko Wessex rządzony przez chrześcijańską dynastię Cedryka. I stamtąd wyszła antyduńska rekonkwista wiedziona marzeniem o zjednoczeniu chrześcijańskich ludów Brytanii. Jej heroldem był król Alfred Wielki, a dzieło kontynuowali jego następcy. To dziś szalenie modny temat, pokazany choćby barwnie w serialu Netflix „Upadek królestwa”. Sasi zrobili wiele dla zjednoczenia Anglii, ale ostatecznie stało się to udziałem Normanów. Po wygranej przez nich bitwie pod Hastings (1066 r.) Anglia nigdy już nie doświadczyła udanej inwazji, choć fundamenty pod Zjednoczone Królestwo kładziono jeszcze przez kilkaset lat.