Adolf Eichmann – architekt Zagłady

1 czerwca 1962 r., 62 lata temu, w izraelskim więzieniu Ramla powieszony został Adolf Otto Eichmann. Była to pierwsza i jak dotąd ostatnia egzekucja w historii niepodległego państwa Izrael.

Publikacja: 30.05.2024 21:00

Proces Adolfa Eichmanna (siedzi w oszklonym pomieszczeniu) rozpoczął się 11 kwietnia 1961 r. w Sali

Proces Adolfa Eichmanna (siedzi w oszklonym pomieszczeniu) rozpoczął się 11 kwietnia 1961 r. w Sali Ludowej jerozolimskiej kongregacji Bet Ha’am. Rozprawie przewodniczył sędzia Binjamin Halewi. Obrońcą był opłacony przez rząd RFN były żołnierz Wehrmachtu dr Robert Servatius (siedzi drugi od lewej przy drewnianym stole). Głównym oskarżycielem został prokurator generalny Izraela Gideon Hausner  (stoi przy drewnianym stole)

Foto: wikimedia commons

Oprócz Eichmanna izraelski sąd skazał też na śmierć w 1988 r. Iwana Demianiuka, człowieka, którego świadkowie zidentyfikowali jako ukraińskiego zbrodniarza wojennego nazywanego Iwanem Groźnym z Treblinki, kolaboranta z ukraińskiej formacji SS-Wachmannschaften. W 1993 r. Sąd Najwyższy Izraela uchylił jednak ten wyrok z powodu licznych nieprawidłowości.

Do 1946 r. nikt niewtajemniczony w proces „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” nie znał Adolfa Eichmanna. Przeciętny Niemiec mógł kojarzyć surowe deportacje Żydów z Himmlerem lub Heydrichem, ale nazwisko Eichmann nic mu nie mówiło. Jak to się stało, że proces przemysłowej zagłady 6 milionów zorganizował niepozorny i nieznany urzędnik z drugiego szeregu pracowników Głównego Urzędu Bezpieczeństwa III Rzeszy?

Czytaj więcej

Terroryści z Hamasu mogą być sądzeni jak Adolf Eichmann

Szeroka opinia publiczna poznała jego nazwisko dopiero 3 stycznia 1946 r., kiedy przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Norymberdze jako świadek wystąpił były kapitan SS Dieter Wisliceny, który był przyjacielem rodziny Adolfa Eichmanna, a przez 11 lat członkiem jego sztabu. W odpowiedzi na pytania oskarżyciela, ppłk. Smitha Brookharta, o rolę Eichmanna w eksterminacji Żydów europejskich Wisliceny wyjaśnił, że jego szef doskonale znał i rozumiał rozkaz Himmlera dotyczący „ostatecznego rozwiązania”, a który w istocie oznaczał biologiczną anihilację społeczności żydowskiej. Jako szef sekcji IVB4 Głównego Urzędu Bezpieczeństwa III Rzeszy objął kierownictwo nad procesem Zagłady. Odtąd nieznany nikomu Adolf Eichmann został uznany za głównego „architekta zagłady” europejskich Żydów i stał się najbardziej poszukiwanym zbrodniarzem.

Adolf Eichmann. Jak austriacki podpułkownik SS realizował cele Hitlera

Eichmann zetknął się z ideologią nazistowską po raz pierwszy na przełomie lat 20. i 30. XX w. Do pracy w austriackim oddziale partii nazistowskiej wciągnął młodego Eichmanna późniejszy szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa III Rzeszy Ernst Kaltenbrunner – olbrzym o twarzy pospolitego bandyty, mentalności sadysty, z wykształcenia prawnik, który po śmierci Reinharda Heydricha (4 czerwca 1942 r.) przejął kierowanie zbrodniczą machiną policyjną państwa nazistowskiego.

Czytaj więcej

Jak sabotowano próby ratowania Żydów

Po zakończeniu II wojny światowej Austria starała się marginalizować rolę, jaką odegrali jej obywatele w koszmarze II wojny światowej, a Holokaustu w szczególności. Statystyki podają jednak, że ok. 8 proc. wszystkich funkcjonariuszy mundurowych w siłach zbrojnych III Rzeszy i ok. 40 proc. strażników w obozach koncentracyjnych stanowili Austriacy. Wielu z nich wyróżniało się szczególnym okrucieństwem oraz zezwierzęceniem w traktowaniu więźniów, w tym kobiet i dzieci. Część z nich, jak choćby zwyrodnialcy pokroju Amona Götha czy Marii Mandel, poniosła w pełni zasłużoną śmierć na szubienicy. Innych masowych morderców, w tym m.in. „kata Warszawy”, generała policji Franza Kutscherę, dopadły wyroki śmierci wydane przez organizacje ruchu oporu w krajach okupowanych przez Niemcy. Tym zaś, których nie zdołano aresztować lub zlikwidować, udało się ukryć, uciec lub w inny sposób zatrzeć za sobą ślady nazistowskiej przeszłości.

Adolf Eichmann był znakomicie przygotowany do wykonania zadania, które zostało mu przydzielone podczas konferencji w Wannsee 20 stycznia 1942 r. Jeszcze w latach 30., w ramach swojej kariery w SS, specjalizował się w tematyce żydowskiej. Zaczął się nawet uczyć języków: hebrajskiego i jidysz, studiował Torę oraz odbył incognito podróż do będącej wówczas pod protektoratem brytyjskim Palestyny. Do 1942 r. istniała coraz bardziej mglista i słabnąca koncepcja wyekspediowania Żydów europejskich na Madagaskar czy do innego państwa afrykańskiego, ale niedługo przed konferencją w Wannsee ówczesny szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reinhard Heydrich przekazał Eichmannowi poufną informację o rozkazie Hitlera dotyczącym fizycznej eliminacji wszystkich europejskich Żydów. Skromny ppłk SS Adolf Eichmann stał się teraz bardzo ważnym decydentem w procesie przemysłowego zabijania i przywłaszczania majątków ofiar na rzecz III Rzeszy. Gdyby nie jego fanatyczne zaangażowanie i zdolności organizacyjne, liczba ofiar byłaby znacznie mniejsza.

Oprócz Eichmanna izraelski sąd skazał też na śmierć w 1988 r. Iwana Demianiuka, człowieka, którego świadkowie zidentyfikowali jako ukraińskiego zbrodniarza wojennego nazywanego Iwanem Groźnym z Treblinki, kolaboranta z ukraińskiej formacji SS-Wachmannschaften. W 1993 r. Sąd Najwyższy Izraela uchylił jednak ten wyrok z powodu licznych nieprawidłowości.

Do 1946 r. nikt niewtajemniczony w proces „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” nie znał Adolfa Eichmanna. Przeciętny Niemiec mógł kojarzyć surowe deportacje Żydów z Himmlerem lub Heydrichem, ale nazwisko Eichmann nic mu nie mówiło. Jak to się stało, że proces przemysłowej zagłady 6 milionów zorganizował niepozorny i nieznany urzędnik z drugiego szeregu pracowników Głównego Urzędu Bezpieczeństwa III Rzeszy?

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia świata
Złoty wiek Ameryki. Dwight Eisenhower, cz. IV
Historia świata
Leopold Mozart - ojciec, który odkrył talent syna
Historia świata
Gdy świat zostawił Saamów samych
Historia świata
Feldmarszałek Hindenburg kontra kapral Hitler
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Historia świata
Krwawiący czarnoziem. Lwów, spleciona historia Ukraińców i Polaków