W jaskini Ghar Dalam (w południowo-wschodniej części wyspy Malta, w pobliżu miasta Birżebbuga) archeologowie odnaleźli ceramikę stworzoną przez człowieka ok. 5 tys. lat p.n.e., a megalityczne świątynie na Malcie zaczęto budować ok. 3600 r. p.n.e. – są starsze niż piramidy w Egipcie! Około tysiąc lat później powstało Hypogeum Hal Saflieni – podziemne, trzypoziomowe miejsce kultu i pochówków. Gdy w miejscowości Paola przypadkiem podczas prac budowlanych w 1902 r. odkryto Hypogeum, znaleziono tam m.in. 7 tys. ludzkich szkieletów, fragmenty biżuterii i ceramiki, a w Głównej Komnacie – figurkę tzw. śpiącej kapłanki, którą obecnie można podziwiać w Narodowym Muzeum Archeologii w Valletcie, stolicy współczesnej Malty. Z zobaczeniem wnętrz Hypogeum może być problem: kompleks dziennie udostępniany jest zaledwie 80 turystom, a drogie bilety trzeba zamawiać ze sporym wyprzedzeniem. Nim jednak zaczniemy zwiedzać niebywałe miejsca, jakie ma do zaoferowania Malta, warto bliżej poznać jej burzliwe dzieje.