Charles de Gaulle, wówczas szef Rządu Tymczasowego, gdy wizytował zrujnowaną Bretanię w czerwcu 1945 r., wyjątkowo honorował Saint-Nazaire u ujścia Loary, gdzie – jak szczególnie podkreślał – naprawdę skończyła się wojna w Europie. Istotnie, chociaż resztę Francji wyzwolono w sierpniu i wrześniu 1944 r., niemiecka okupacja miasta przetrwała kapitulację Rzeszy. Twierdza poddała się dopiero 11 maja 1945 r., po oblężeniu trwającym prawie osiem miesięcy. Saint-Nazaire było ostatnim, lecz nie jedynym francuskim portem, z którego zrezygnowali alianci. Również inne enklawy na atlantyckim wybrzeżu trzymały się do upadku Berlina.
Twierdza Europa
Niemcy szykowali odparcie morskiej inwazji, odkąd w 1942 r. podjęli budowę Wału Atlantyckiego. Miliony ton zbrojonego betonu chroniły niemiecką Twierdzę Europa pasem fortec od Norwegii aż po Hiszpanię, dźwigając płonną nadzieję sztabów, że bunkry uniemożliwią desant. Dopiero jesienią 1943 r., gdy widmo zachodniego frontu zajrzało okupantowi w oczy, wzięto pod uwagę skuteczne lądowanie aliantów.
Czytaj więcej
Wiosna 1945 r. była w Europie Środkowej wyjątkowo ciepła i słoneczna. Wraz ze słońcem i ciepłem d...
Zapewne na taką ewentualność Hitler ogłosił portowe miasta Francji twierdzami, począwszy od Dunkierki, przez Hawr i Cherbourg w Normandii, aż po Royen u ujścia Żyrondy koło Bordeaux. Nim przyszła wiosna, listę Atlantikfestungen wzmocniły: Calais, gdzie oczekiwano desantu, port w La Rochelle i brytyjskie Wyspy Normandzkie na kanale La Manche, okupowane od 1940 r.
Z twierdzami atlantyckimi wiązały się różne cele. W Bretanii, gdzie stacjonowały główne siły floty podwodnej, szło o utrzymanie zdolności operacyjnej U-Bootów – zwłaszcza odkąd lojalny do obrzydzenia Grossadmiral Karl Dönitz jeden raz postawił się Hitlerowi, wymuszając anulowanie rozkazu dowództwa Kriegsmarine o wycofaniu z wojny dużych jednostek podwodnych. Wbrew rozterkom i kosztom nadal budowano okręty, które potrzebowały baz oceanicznych, z czego najważniejsze istniały w Breście i Saint-Nazaire, największą zaś, obsługującą aż dwie flotylle, postawiono w Lorient, skąd sztab Dönitza dowodził operacjami.