Tylko 69 zł za pół roku czytania.
O tym, jak szybko zmienia się świat. Czy będzie pokój na Ukrainie. Co się dzieje w kraju przed wyborami. Teraz szczególnie warto wiedzieć więcej. Wyjaśniamy, tłumaczymy, inspirujemy.
Co może być w szkocką kratę?
Szkoci, „jak wiadomo”, są potomkami krakusów wygnanych z Polski za rozrzutność; najsłynniejszy potwór świata to ten ze szkockiego jeziora Loch Ness; alkoholem najczęściej pijanym na wszystkich kontynentach jest szkocka whisky. A jak w tym topowym towarzystwie sytuuje się szkocki tartan?
Kibice sportowi wiedzą, że tartan to masa elastyczna, którą pokrywa się bieżnie i rozbiegi do treningów i zawodów lekkoatletycznych, natomiast erudyci (których jest mniej niż kibiców) znają także inne, pierwotne znaczenie tego słowa: wzór w kratę z pasów różnych kolorów i różnej szerokości, w jaki tkane są wełniane materiały pledowe; oznaka określonego klanu szkockiego.
Pół wieku temu w Szkocji, w torfowisku Glen Affric (region Highlands), 15 kilometrów od Loch Ness, znaleziono fragment tkaniny z owczej wełny o wymiarach 55 x 43 cm. Uznano wtedy, że jest to najstarszy zachowany fragment autentycznej szkockiej kraty. Ale jak stary? Wtedy nie zdołano tego określić. Teraz, dysponując dużo lepszymi metodami badawczymi, naukowcy ponownie pochylili się nad tym kawałkiem tartanu, prace te zleciła STA – Scottish Tartans Authority. Metodą węgla radioaktywnego C14 określono wiek tkaniny: powstała w latach 1500–1600. Analizie biochemicznej poddano także barwniki, oglądano je również pod mikroskopem elektronicznym o bardzo dużej rozdzielczości. Okazało się, że kolory: zielony, kasztanowaty (rudawo-brązowy), czerwony i żółty uzyskiwano z porostów, soku owoców, kory, wodorostów lub innych naturalnych barwników. Wynik tej analizy pasuje do datowania uzyskanego metodą C14. Użycie wyłącznie naturalnych barwników wskazuje, że ten tartan powstał przed rokiem 1750, ponieważ dopiero w połowie XVIII w. zaczęto stosować substancje syntetyczne. Fragment tkaniny z Glen Affric przetrwał jedynie dlatego, że znalazł się w torfowisku, bez dostępu tlenu, co sprzyja zachowywaniu materii organicznej.
