9 zł za pierwszy miesiąc czytania RP.PL
Rzetelne informacje, pogłębione analizy, komentarze i opinie. Treści, które inspirują do myślenia. Oglądaj, czytaj, słuchaj.
Szachownica księcia Radziwiłła
Dlaczego najpotężniejszy i najbardziej wpływowy polski magnat, bohater wojny z Rosją, postanowił sprzymierzyć się ze Szwedami przeciwko Janowi Kazimierzowi?
„Oblężenie Częstochowy przez Szwedów” – obraz Franciszka Kondratowicza (namalowany przed 1900 r.)
„Nazajutrz Królewic Jan Kazimierz w towarzystwie ks. Janusza Radziwiłła [zobaczył] obóz nieprzyjacielski, w którym znaleziono wielką ilość dział, prochu i innych rynsztunków wojennych. Na tej pamiętnej wyprawie, gdzie szczupłe wojsko polskie zmusiło do poddania się daleko liczniejszego nieprzyjaciela, hartował się i przyzwyczajał do trudów wojennych X. Janusz, gdyż od czasu przybycia jego od obozu, wystawione były na najcięższe trudy; zimno było tak dokuczające, że co dzień po kilkudziesięciu ludzi od mrozu ginęło, żołnierze zamiast namiotów kopali sobie jamy w śniegu. Wszystkie te niewygody razem z rycerstwem podzielał X. Janusz Radziwiłł, a nieustanna czynność oddziału znajdująca się pod jego i Abramowicza rozkazami na Skowronkowej Górze, skąd działa miotały pociski aż pod same namioty Schejna [Michaiła Szeina], niemało przyczyniła się do pomyślnego skutku tej wyprawy” – tak w pomnikowym dziele „Życie Janusza Radziwiłła” w 1859 r. pisał wileński historyk Edward Kotłubaj. Rzecz działa się na przełomie lat 1633–1634, w pobliżu Smoleńska, który był twierdzą pilnującą granicy Rzeczypospolitej z Rosją. Kończyła się właśnie wielka wojna pomiędzy oboma mocarstwami, z której Polska wychodziła jako zwycięzca. Wkrótce podpisano pokój w Polanowie, po którym Rzeczpospolita osiągnęła największy zasięg terytorialny w swojej historii. Dwudziestoparoletni Janusz Radziwiłł był jednym z jej bohaterów. Nic więc dziwnego, że królewicz Jan Kazimierz tak często dopuszczał go do swego towarzystwa i pokazywał się wraz z nim wśród żołnierzy. Ani jeden, ani drugi nie mógł przewidzieć, że władca i młody magnat skończą jako śmiertelni wrogowie. Ponad dwie dekady później Janusz Radziwiłł przyłączył się do sojuszu szwedzkiego przeciw królowi i przeszedł do historii jako jeden z największych zdrajców.
Pozostało jeszcze 85% artykułu
