Nike ponad Warszawą, Nike nad mym Niemnem

27 sierpnia 1939 roku we „Wstążce z Warszawianki” uruchomi cały narodowy teatr wyobraźni, by raz jeszcze pozwolić stanąć Piłsudskiemu na wielkiej scenie historii:

Ten cały nasz labirynt ponad sceną

głuchą,

Coś jak grecka tragedia, coś jak

wieś spokojna...

... Patrzy na to i szepce:

– Znowu będzie wojna. (...)

Naprawdę idzie pożar. Na ściany

się wedrze

Gęstą łuną, co wszystko z tych murów

pościera

Oprócz krwi zapisanej na czarnej

katedrze!

Że tym się tylko żyje, za co się umiera.

Kazimierz Wierzyński w 1914 roku we Lwowie wstąpił do Legionu Wschodniego. Po jego rozwiązaniu wcielony został do armii austriackiej. W lipcu 1915 roku po bitwie pod Kraśnikiem trafił do niewoli rosyjskiej i do stycznia 1918 r. przebywał w obozie jenieckim w Riazaniu. Z tego okresu pochodzą jego wiersze, jakże odmienne nastrojem od tych, które zdobędą sławę już w wolnej Polsce: radosnych, żywiołowych, młodzieńczych. Wcześniej pisał o „spalonych domach, nieszczęściu”, „krzyżu, co wyrósł na miejscu wstrząsającej grozy”, „w czarny punkt zwróconych wskazówkach kompasu”, „strutym jadzie goryczy”.

Poeta w końcu zbiegł z obozu i przyjechał do Kijowa, gdzie pod pseudonimem Wąsowicz działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. W tym samym Kijowie, w czasie wojny polsko-bolszewickiej będzie redagował polskie gazety. Zajmie się też edycją Biblioteki Żołnierza Polskiego.

Nie miał trzydziestu lat, gdy w 1913 r. złoży pierwszy akt strzelisty – wierszem „Piłsudski”:

Już zerwali się wszyscy z południa,

z północy,

Do nowych stolic radio przebija się

w górze!

Wracajcie emigranci! Przylećcie

prorocy

Z cudzoziemskich cmentarzy błogo-

sławić burzę!

Bo tu się Bóg na polskim Mazowszu

rozpęta,

Siedmiogrodzkie powietrze przywoła

Batory,

Już dzwonią wszystkie miasta!

Rozległy się święta!

Uciszcie się! Niech z Litwy zaszumią