W Kijowie przy ulicy Welyka Wasylkiwska 111/113, przy rogu z ul. Jerzego Giedroycia, odsłonięta została tablica pamiątkowa z napisem w języku polskim i ukraińskim oraz kodem QR pozwalającym na przeczytanie informacji o Jerzym Giedroyciu na stronie Stowarzyszenia Instytut Literacki Kultura.
Marmurowa tablica z portretem redaktora paryskiej „Kultury” wzorowana jest na słynnym zdjęciu Giedroycia przy maszynie do pisania. Projekt upamiętnienia w Kijowie powstał ponad dekadę temu w środowisku Wydawnictwa „Duch i Litera” oraz Akademii Kijowsko-Mohylańskiej. Do zespołu projektowego weszli prezes Stowarzyszenia ILK Anna Bernhardt, prof. Aleksandra Hnatiuk, dziennikarka i ekspertka Bogumiła Berdychowska, a także aktywistka i pomysłodawczyni stowarzyszenia promującego ukraińską sztukę i kulturę Lutchin Initiative Marcelina Gołębiewska. Projekt powstał tuż przed Rewolucją Godności. Jednak wydarzenia, które wstrząsały wtedy Ukrainą spowodowały, że wykonanie tablicy zawieszono.
Kto był inicjatorem wmurowania tablicy pamiątkowej o Jerzym Giedroyciu w Kijowie?
Projekt upamiętnienia został przygotowany przez artystę plastyka Iwana Hryhorjewa. Otrzymał on wsparcie Instytutu Literackiego Kultura w Paryżu oraz Instytutu Polskiego w Kijowie. Tuż przed wybuchem pełnoskalowej wojny Rosji przeciwko Ukrainie zespół projektowy uzgodnił treść dwujęzycznego napisu na tablicy. Formalności dopełniono już podczas wojny. Na początku stycznia 2024 r. zgodę na zawieszenie tablicy wyraziła administracja Miasta Kijowa. Na tablicy znalazł się napis w języku polskim i ukraińskim: „Jerzy Giedroyc (1906-2000). Założyciel paryskiej »Kultury« – najważniejszego po II wojnie światowej ośrodka polskiej myśli politycznej na emigracji. Wielki przyjaciel Ukrainy, który zmienił myślenie Polaków o Ukraińcach, Litwinach i Białorusinach”. Jak przypominają organizatorzy uroczystości, publikacje Instytutu Literackiego dotyczyły m.in. polsko-ukraińskiego dziedzictwa historycznego. „Wyznaczały nowe podejście do stosunków polsko-ukraińskich i zapoczątkowały współpracę dwóch sąsiadujących ze sobą narodów”.
Czytaj więcej
3 grudnia w Bibliotece Narodowej w Warszawie zostanie wręczona Nagroda „Rzeczpospolitej” im. Jerz...
Jerzy Giedroyc na łamach swych pism przywracał pamięć o dorobku ukraińskim, pokazując kulturę ukraińską jako część dziedzictwa Europy, a blisko pół wieku temu zainicjował podpisanie i publikację w paryskiej „Kulturze” Deklaracji w sprawie niepodległości Ukrainy. Znalazł się w niej fragment: „nie będzie wolnych naprawdę Polaków, Czechów czy Węgrów bez wolnych Ukraińców, Białorusinów czy Litwinów. I, w ostatecznym rozrachunku, bez wolnych Rosjan. Bez Rosjan wolnych od ambicji imperialnych, rozwijających własne życie narodowe, szanujących prawo do samostanowienia innych narodów.”
