Katyń – blizna w szpalerze grabów

Na niższym poziomie znajdują się zaś relikwie. – W sarkofagach na wzór tych renesansowych złożone zostały artefakty wydobyte z dołów śmierci – dodaje Jerzy Kalina. To kurtki wojskowe, czapki, znalezione w miejscu ekshumacji laski i kule inwalidzkie. Ustawiono je na tle ściany o fakturze piasku i zamarzających brył lodu. – Ściana ma kształt połówki żołnierskiego nieśmiertelnika – dodaje artysta. Są na niej wyświetlane zdjęcia oryginalnych listów pisanych przez jeńców.

Obok zostały umieszczone szufladki, w których znajdują się przedmioty osobiste znalezione przy szczątkach poległych: medaliki, menażki, zapalniczki, okulary, figurki szachów. – Każdy przedmiot ma swoją historię, znamy nazwiska wielu, do których należały – dodaje Grabowiecki.

– To archeologia śmierci. Tak jak miejsce poszukiwań dzielone jest na małe kwadraty, które są następnie odkrywane, tak i tutaj zaznaczone są kwadraty, w których umieszczone zostały drobne przedmioty – opowiada Jerzy Kalina.

Przy wyjściu z tej części ekspozycji prezentowane są rysunki Stanisława Westwalewicza, który przebywał w obozie w Kozielsku, ale uniknął śmierci w Katyniu. Na porowatej skale są zaś wyświetlane sylwetki kilku tysięcy pomordowanych. Przy wyjściu widoczne są twarze sowieckich oprawców.

Z tego miejsca ku światłu prowadzi długi na 20 metrów ciemny, ciasny tunel śmierci. Z niego wchodzi się w aleję nieobecnych. To rząd cokołów z nazwami zawodów, które wykonywali zabici. Aleja prowadzi do Epitafium Katyńskiego. Na tablicach wykonanych z blachy i granitu wybite zostały imiona i nazwiska zamordowanych. Tam ścieżki się dzielą. Jedna – do windy, prowadzi przez ciemne pomieszczenie. Światło dociera tam przez kratę. Można wybrać też monumentalne, wysokie na 11 metrów schody koloru cegły, w których odciśnięte zostały drobne przedmioty, np. orzełek. Po schodach płynie strumyk. – Ma symbolizować krople, które drążyły skałę, i przez lata nie dały zapomnieć o prawdzie zbrodni katyńskiej – dodaje Grabowiecki.

Schody prowadzą na plac apelowy. Obok muzeum znajduje się dzwon katyński: – Jedyny na świecie z przestrzeliną – zapewnia Jerzy Kalina.