Przywracają pamięć o Żołnierzach Wyklętych

– Jesteśmy przed Grobem Nieznanego Żołnierza, to nie jest miejsce martyrologii, to nie jest miejsce żalu, to jest miejsce dumy z naszego narodu. Brakuje tutaj tablicy upamiętniającej Żołnierzy Wyklętych. Bo oni muszą się tu znaleźć. Byli wrzucani prosto do ziemi, do zbiorowej mogiły, anonimowo. Bez grobu, bez krzyża – powiedział we wtorek w Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych prezydent Andrzej Duda.

Z naszych informacji wynika, że trwają już konsultacje na temat umieszczenia przy Grobie tablicy poświęconej niezłomnym/wyklętym.

– Przygotowuję roboczą naradę w tej sprawie – przyznaje „Rzeczpospolitej" prof. Andrzej K. Kunert, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa.

W spotkaniu takim powinni wziąć udział przedstawiciele Kancelarii Prezydenta, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Kultury, IPN oraz Dowództwa Garnizonu Warszawa. Ten zespół najpewniej uzgodni treść napisu na tablicy. Najprawdopodobniej za stronę techniczną przedsięwzięcia, czyli sfinansowanie zakupu tablicy oraz umieszczenie jej na filarze przy Grobie Nieznanego Żołnierza, będzie odpowiadała Rada Ochrony Pamięci.

Z inicjatywą uhonorowania żołnierzy podziemia antykomunistycznego, którzy po wojnie nie złożyli broni, wyszli przedstawiciele lubelskiej Fundacji Niepodległości. Na początku roku skierowali w tej sprawie pismo m.in. do Kancelarii Prezydenta RP, MON, a także IPN.

Z naszych informacji wynika, że propozycja ta została dobrze przyjęta przez te instytucje. Fundacja Niepodległości proponuje, aby na tablicy został umieszczony napis: „Akcje podziemia antykomunistycznego w latach 1944–1963. Żołnierze Niezłomni/Wyklęci". Rok 1963 został wybrany nieprzypadkowo, bowiem 21 października 1963 roku w miejscowości Majdan Kozic Górnych (Lubelskie) w obławie ZOMO i SB został zastrzelony Józef Franczak „Lalek", ostatni żołnierz podziemia antykomunistycznego.

– Podanie daty śmierci taty jest wielkim wyróżnieniem, ale nie należy zapominać o innych żołnierzach, którzy walczyli jeszcze na początku lat 60. – mówi nam Marek Franczak, syn legendarnego żołnierza.

Fundacja Niepodległości proponuje, aby na tablicy zostały także umieszczone nazwy miejscowości, w których doszło do potyczek wyklętych z oddziałami UB i NKWD: Las Stocki – 24.05.1945, Kuryłówka – 7.05.1945, ponadto akcje odbicia więźniów np.: Krasnosielc – 2.05.1945, Rembertów – 20/21.05.1945, Radomsko – 19/20.04.1946, Kraków – 18.08.1946, Pułtusk – 25.09.1946, a także miejsca śmierci dowódców oddziałów partyzanckich. Z kolei liczne miejsca kaźni Żołnierzy Wyklętych mogłaby opisywać umieszczona na tablicy fraza: „katownie UB i NKWD".

– Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że ostateczna forma upamiętnienia może być wypracowana w drodze merytorycznych konsultacji kompetentnych zespołów – zaznacza Maciej Szymczak, członek zarządu Fundacji Niepodległości.

Fundacja ta po raz pierwszy wystąpiła z inicjatywą umieszczenia takiej tablicy do Kancelarii Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego już w 2013 roku. Wtedy jednak nikt nie podjął tego tematu. Umieszczenie tablicy przy Grobie Nieznanego Żołnierza było konsultowane z licznymi organizacjami skupiającymi żołnierzy AK, WiN, NSZ. Poparli ją też synowie bojowników: Marek Franczak, syn „Lalka", oraz Adam Broński, syn „Uskoka".

Na razie nie wiadomo, kiedy tablica mogłaby zostać wmurowana. Rozmówcy „Rzeczpospolitej" sugerują jednak, że mogłoby się to stać w czasie Święta Wojska Polskiego 15 sierpnia.