Multimedialna prezentacja historii pobytu Józefa Piłsudskiego w niemieckich więzieniach na portalu Porta Polonica- dokumentującym kulturę i historię Polaków w Niemczech - jest projektem związanym z obchodami 100. rocznicy odzyskania niepodległości Polski. Portal zamieszcza rzetelny tekst historyczny wrocławskiego historyka prof. Krzysztofa Ruchniewicza oraz niepublikowane dotąd dokumenty i zdjęcia odnalezione w archiwach.
– Wiedzieliśmy o pobycie Piłsudskiego w twierdzy magdeburskiej. Nie wiedzieliśmy natomiast, że tych więzień było wiele więcej. Bardzo interesujące są też konteksty jego pobytu w tych miejscach – mówi w rozmowie z nami Jacek Barski, szef Centrum Dokumentacji Kultury i Historii Polaków w Niemczech Porta Polonica w Bochum.
Piłsudski i jego szef sztabu płk. Kazimierz Sosnkowski zostali aresztowani w Warszawie 22 lipca 1917 r. O powodach internowania Piłsudskiego Tymczasową Radę Stanu poinformował generał-gubernator Hans von Beseler. Ruchniewicz pisze na portalu Porta Polonica: „Polska Organizacja Wojskowa (POW), którą kierował Piłsudski, zmieniła w ostatnim czasie swe stanowisko, co odnotowało niemieckie dowództwo, i stała się groźna dla spokoju kraju i bezpieczeństwa wojskowego na tyłach walczących armii sprzymierzonych. Po wybuchu rewolucji lutowej w Rosji Niemcy uznały, że nie ma już pilnej potrzeby budować polskiej armii, front wschodni przestał być groźny. Rychłe zakończenie wojny z Rosją stawało się bardzo realne a wspieranie Polaków niekorzystne”.
Etapy więzienne przed Magdeburgiem
Szukając materiałów o pobycie Piłsudskiego w niemieckich więzieniach, wrocławski historyk natknął się na publikacje prasowe sprzed 1939 roku poświęcone tej sprawie. Przez przypadek trafił na materiał dziennikarki polskiej gazety, która udała się śladami Piłsudskiego w Niemczech. Ten zapis dziennikarski – jak mówi - pozwolił mu zwrócić uwagę na pewne rzeczy, które historykowi umykają, o których nie ma zielonego pojęcia. Cenne w tym opisie dziennikarskim były relacje świadków wydarzeń, którzy znali Piłsudskiego i pamiętali go w okresie więzienia w Niemczech. – To bardzo ciekawe świadectwo, które pokazuje, co o Piłsudskim myślano, jak go postrzegano, jak go zapamiętano – podkreśla Ruchniewicz.
Po aresztowaniu w Warszawie Piłsudski z Sosnkowskim, zostali przewiezieni okrężną drogą przez Poznań do więzienia śledczego i karnego w Gdańsku. Ruchniewicz opisuje, że otrzymywali książki i prasę, posiłki dla nich przygotowywano w hotelowej restauracji, a komendant mógł zamawiać do posiłku wino. Gorsze były warunki pobytu w więzieniu w Spandau – obecnej dzielnicy Berlina, m.in. – jak pisze wrocławski historyk – z powodu problemów aprowizacyjnych, z jakimi borykali się Niemcy. Piłsudski pozostawił tam – jak wynika z relacji jednego z pracowników więzienia – mimo to bardzo dobre wrażenie.
