Pierwsza bomba atomowa

„Gdy 14 sierpnia w schronie w górach czekałem, aż skończy się bombardowanie fabryki Toyoty, obawiałem się, że schron nie osłoni mnie przed bombą atomową. Tydzień wcześniej spadła na Hiroszimę, a sztab generalny armii cesarskiej poinformował, że była to bomba nowego rodzaju, wyzwalająca duże promieniowanie. Natychmiast wiedziałem, że chodzi o bombę atomową. Czytałem o niej w przedwojennych amerykańskich czasopismach i miałem pojęcie, jak działała. (…) Byłem zadziwiony potęgą naszych wrogów” – wspominał Eiji Toyoda

Publikacja: 08.01.2010 06:19

Niemiecki fizyk Klaus Fuchs, który informował wywiad sowiecki o postępach prac nad amerykańską bombą atomową

Foto: Archiwum „Mówią wieki”

Robert Przybylski

W sierpniu 1939 roku Einstein napisał list do Roosevelta, podkreślając, że ostatnie odkrycia naukowe udowodniły możliwość zaistnienia łańcuchowej reakcji i wyzwolenia wielkich ilości energii. „Nie jest wykluczone – pisał dalej Einstein – że można skonstruować bombę, która, przenoszona statkiem, zniszczyłaby cały port i okalające go terytorium”. Upadek Francji i drugi list pobudziły waszyngtońską administrację do działania.

W 1940 roku rząd USA zaczął badać możliwość stworzenia bomby atomowej. Naukowcy koncentrowali się nad poznaniem własności uranu. Problemy techniczne były tak duże, a koszty programu tak wielkie, że pozwolić sobie na niego mogło tylko wojsko. W połowie 1942 roku wojskowym szefem programu budowy bomby atomowej został gen. saperów Leslie Groves (wcześniej zarządzał inwestycjami wartymi 10 mld dolarów, m.in. zbudował Pentagon), dyrektorem naukowym J. Robert Oppenheimer. Groves nadał projektowi nazwę Manhattan Engineer District i już pierwszego dnia urzędowania kazał kupić cały dostępny na świecie uran po dolarze za funt, na co armia wydała 2,5 mln dolarów. 28 grudnia 1942 roku prezydent zaaprobował program budowy bomby atomowej, szacowany na 500 mln dol. Naukowcy zakładali, że jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, bomba będzie gotowa w pierwszej połowie 1945 roku. Spodziewali się, że Niemcy są ze swoim projektem o sześć miesięcy z tyłu.