Złoty wiek polsko-żydowskiej komitywy

Synowie polskich magnatów i bogatej szlachty wyjeżdżają w XVI stuleciu po naukę do Paryża, Padwy, Bolonii, Oxfordu, a stamtąd, z zachodniej Europy przybywają po wykształcenie do jesziw Lublina, Wilna i Krakowa młodzi Izraelici. Złoty wiek kultury polskiej jest też złotym wiekiem kultury żydowskiej na naszych ziemiach.

Nigdy, ani wcześniej, ani później, Rzeczpospolita nie obejmowała tak wielkiego terytorium, nie miała tak bitnej i groźnej armii, a przede wszystkim tak wielkiego potencjału cywilizacyjnego, jak wówczas, za ostatnich Jagiellonów. Nigdy też, ani wcześniej, ani później, Żydzi polscy nie mogli z taką wdzięcznością chwalić Przedwiecznego. Ale też wówczas powstaje znamienne powiedzenie, że Polska jest niebem dla szlachty, rajem dla Żydów, czyśćcem dla mieszczan i piekłem dla chłopów. Oczywiście wieki XV i XVI nie były okresem nieprzerwanej idylli. Autor głównego tekstu tego zeszytu Robert Szuchta przytacza przykłady szalenie groźnych dla Żydów procesów o profanację hostii, które wytaczane były według wzorów z zachodniej Europy. Tortury podczas śledztwa prowadziły do przyznania się oskarżonych do winy, a śmierć na stosie była karą.