Kwakrzy

Protestancka sekta założona w 1646 roku przez Anglika George’a Foksa, której popularna nazwa – nadana przez przeciwników – nawiązywać miała do drżenia, z jakim kwakrzy podobno mówili o Bogu.

Publikacja: 20.05.2008 13:55

Red

Sami kwakrzy używają nazwy Towarzystwo Przyjaciół. Fox głosił ideę chrześcijaństwa nieopartego na świętych księgach, lecz na iluminacji pochodzącym od Boga światłem wewnętrznym. Odrzucał kapłaństwo i wszelkie formy kultu poza spotkaniami wyznawców, na których przemawiać mógł każdy, kto czuł się do tego upoważniony. Kwakrzy kładli nacisk na skromny sposób życia. Unikali hucznych zabaw i służby wojskowej. Jak wiele radykalnych sekt purytańskich powstałych w czasie rewolucji angielskiej (1642 – 1649) uchodzili za niebezpiecznych i byli w Anglii prześladowani w latach 1660 – 1689. Część wyemigrowała do Ameryki, Holandii, a nawet Francji i Norwegii. Na mocy aktu parlamentu z 1696 roku pozwolono wydawać kwakrom licencje na wydobywanie rud metali i ich przetwórstwo. W konsekwencji na początku XVIII wieku w rękach kwakrów znalazła się większość brytyjskich hut. Wielu zaznaczyło się w działalności gospodarczej wystarczy wspomnieć takie nazwiska jak Barclay i Lloyd w bankowości czy Cadbury w przemyśle spożywczym.

Kwakrzy byli jedyną z licznych angielskich sekt religijnych zwalczanych przez Kościół anglikański. Jak wyliczono, nonkonformiści stanowili nie więcej jak 7 procent ludności Anglii i Walii, tymczasem z ich szeregów wywodziło się aż 41 procent przedsiębiorców przemysłowych.

W zestawieniu z urządzeniami pochodzącymi z początku XIX wieku współczesne wielkie piece są gigantycznymi budowlami ze stali, wyłożonymi w środku niepalnym materiałem ceramicznym. Ich wydajność daleko przekracza najśmielsze nawet wyobrażenia pionierów angielskiej rewolucji przemysłowej. Przez znajdującą się na górze pieca gardziel wsypuje się rudę żelaza, koks i topniki w proporcji wynoszącej mniej więcej 1,9 jednostki rudy na 1 jednostkę koksu. W procesie wytopu wsad przemieszcza się ku dołowi budowli, poddawany jest przy tym działaniu coraz wyższej temperatury. Na górze wynosi ona jedynie 275 stopni Celsjusza, na dole zaś, w miejscu, gdzie wdmuchuje się gorące powietrze, podnosi się do 1800 – 2000 stopni. Wytworzenie tak wysokiej temperatury jest dziełem dysz wtłaczających gazy, na które w znacznej mierze składają się podgrzane w nagrzewnicach spaliny ulatniające się u góry pieca. Gorący dmuch opatentował w 1828 roku Szkot James Beaumnot Neilson. Dzięki wyższej niż przy dmuchu zimnym temperaturze proces wytopu stał się szybszy, a paliwo bardziej racjonalnie wykorzystane. Konsekwencją zastosowania gorącego dmuchu w szkockich hutach było obniżenie kosztów procesu o 2/3.

W pierwszym etapie procesu wielkopiecowego następuje odparowanie wilgoci. W temperaturze powyżej 450 stopni rozpoczyna się szereg procesów redukcyjnych, w których wyniku w dolnej części pieca zwanej garem zbiera się płynna surówka żelaza oraz płynny żużel (na 1 t surówki ok. 600 kg żużla).

Główny produkt procesu wielkopiecowego stanowi surówka przeznaczona do wyrobu stali albo do przetopu w odlewni żeliwa. We współczesnych hutach surówkę w stanie ciekłym transportuje się do mieszalników, skąd trafia do stalowni. Żużel wykorzystywany jest przy budowie dróg, torów kolejowych i w budownictwie.

Dzisiejsze wielkie piece, w odróżnieniu od XVIII-wiecznych działających jedynie od października do maja, pracują w rytmie ciągłym nawet przez 12 lat.

Sami kwakrzy używają nazwy Towarzystwo Przyjaciół. Fox głosił ideę chrześcijaństwa nieopartego na świętych księgach, lecz na iluminacji pochodzącym od Boga światłem wewnętrznym. Odrzucał kapłaństwo i wszelkie formy kultu poza spotkaniami wyznawców, na których przemawiać mógł każdy, kto czuł się do tego upoważniony. Kwakrzy kładli nacisk na skromny sposób życia. Unikali hucznych zabaw i służby wojskowej. Jak wiele radykalnych sekt purytańskich powstałych w czasie rewolucji angielskiej (1642 – 1649) uchodzili za niebezpiecznych i byli w Anglii prześladowani w latach 1660 – 1689. Część wyemigrowała do Ameryki, Holandii, a nawet Francji i Norwegii. Na mocy aktu parlamentu z 1696 roku pozwolono wydawać kwakrom licencje na wydobywanie rud metali i ich przetwórstwo. W konsekwencji na początku XVIII wieku w rękach kwakrów znalazła się większość brytyjskich hut. Wielu zaznaczyło się w działalności gospodarczej wystarczy wspomnieć takie nazwiska jak Barclay i Lloyd w bankowości czy Cadbury w przemyśle spożywczym.

Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Archeologia rozboju i kontrabandy