W ten sposób próbowano wytworzyć nową tożsamość – Żydów zasymilowanych do kultur krajów zamieszkania, posiadających prawa polityczne, dzięki którym mieli się stać pełnoprawnymi obywatelami nowoczesnych państw europejskich. Pod wpływem przeobrażeń cywilizacyjnych w Europie doby oświecenia w nielicznych kręgach drobnomieszczaństwa i burżuazji żydowskiej zrodził się prąd kulturowy postulujący zmiany i przeobrażenia społeczności żydowskiej zgodne z duchem epoki, nazywany haskalą – żydowskim oświeceniem.

Hasła haskali zdobyły jedynie uznanie w wąskich kręgach żydostwa zachodnioeuropejskiego, ale poza burżuazją i drobnomieszczaństwem nie cieszyły się poparciem szerokich mas społeczeństwa żydowskiego

Najważniejszym jego ośrodkiem był Berlin, gdzie działał Mojżesz Mendelssohn (1729 – 1786). Zgromadził on wokół siebie grono zwolenników, którzy nazywali się maskilim (hebr. oświeceni). Ojciec żydowskiego oświecenia pochodził z Dessau w Prusach. Był tłumaczem, księgarzem i filozofem. Działalność swą rozwinął po osiedleniu się w 1743 r. w Berlinie, na co wyraził osobiście zgodę Fryderyk II Wielki. W latach 1780 – 1783 przetłumaczył na język niemiecki i wydał drukiem Biblię Hebrajską wraz z komentarzami. Był to moment zwrotny w dziejach niemieckich Żydów. Uzasadniając celowość tłumaczenia na język niemiecki Pięcioksięgu, we wstępie pisał, iż czyni to ku zachęcie młodzieży żydowskiej do nauki tego języka.

Dostosowujcie się do obyczajów i porządku panującego w kraju, w którym zamieszkujecie, oraz trwajcie niezmiennie przy wierze swoich przodków. Znoście to podwójne jarzmo, jak tylko potraficie

W innych pismach odnosił się do religii żydowskiej – judaizmu – przekonując, że Bóg objawił Żydom Torę, a nie religię, i że Bóg wzywa ich do działania, a nie do wierzenia. Uważał, że judaizm nie zna przymusów i nie narzuca żadnych dogmatów ani prawd o zbawieniu. Pojmując judaizm w kategoriach racjonalnych, kierował następujące przesłanie do Żydów: „Dostosowujcie się do obyczajów i porządku panującego w kraju, w którym zamieszkujecie, oraz trwajcie niezmiennie przy wierze swoich przodków. Znoście to podwójne jarzmo, jak tylko potraficie. Niewątpliwie nie będzie rzeczą łatwą pogodzenie obowiązków obywatelskich z zachowaniem nakazów religijnych, tym bardziej że w dzisiejszych czasach trzymanie się przepisów religijnych jest – w przeciwieństwie do czasów dawniejszych – szczególnie uciążliwe”.