Reklama

Turcy u bram Europy

Starcie gigantów – tak można nazwać oblężenie i odsiecz Wiednia w 1683 roku. Zmierzyły się potęgi europejskie: imperium osmańskie oraz austriaccy Habsburgowie. Szalę na korzyść tych drugich przeważyła armia polska pod wodzą Jana III Sobieskiego

Publikacja: 15.08.2008 08:02

Turcy u bram Europy

Foto: bridgeman art library

Red

Habsburgowie weszli w konflikt z Turcją z powodu pretensji do tronu węgierskiego. Królowanie w Budzie wiązało się z koniecznością niemal bezustannej wojny z Turkami. Osmańscy sułtani dzielili bowiem świat na dwie części: dar al-islam (kraj islamu) oraz dar al-harb (kraj wojny) i w drodze podbojów chcieli rozszerzyć domenę wpływów islamu.

Podbiwszy Bałkany, dotarli pod koniec XIV wieku do granic Węgier. Próba ich powstrzymania pod Nikopolis przez króla Zygmunta Luksemburskiego w 1396 roku zakończyła się fiaskiem. Po Luksemburgach po węgierską koronę św. Stefana zgłosili się Habsburgowie. Co prawda dwakroć ubiegli ich Jagiellonowie, a raz przedstawiciel rodzimej dynastii Maciej Korwin, ale gdy Ludwik Jagiellończyk zginął pod Mohaczem w 1526 roku, Węgry dostały się Ferdynandowi I Habsburgowi.

Przeciwko Habsburgom wystąpił kandydat stronnictwa narodowego Jan Zapolya i zwrócił się o pomoc do Turków. W 1528 roku uznał się za lennika sułtana – energicznego i wojowniczego Sulejmana Wspaniałego. Już w 1529 roku armia turecka pomaszerowała na Węgry i zajęła Budę. Sułtan ogłosił Zapolyę królem Węgier, po czym pomaszerował z armią pod Wiedeń, aby wymusić na Habsburgach uznanie swego protegowanego.

Wyprawa zaczęła się jednak zbyt późno i po trzech tygodniach Turcy musieli zwinąć oblężenie z powodu jesiennych chłodów, które w tamtych czasach zwiastowały koniec sezonu wojennego. Sułtan nie mógł sobie pozwolić na zimowe wojowanie, ponieważ znaczną część jego armii stanowiła jazda rekrutowana z sipahów, posiadaczy timarów, czyli ziemskich lenn oddawanych w użytkowanie w zamian za służbę wojskową. Nieopłacani przez sułtana sipahowie najdalej w październiku pragnęli wrócić do domów, aby doglądać swych dóbr i żon. Ferdynand I w 1531 roku ruszył do kontrataku. Rok później doczekał się riposty tureckiej – armia osmańska znów znalazła się w pobliżu Wiednia. Dopiero posiłki niemieckie oraz kontyngenty z habsburskich Niderlandów, Hiszpanii i Włoch zmusiły Sulejmana do odwrotu na Węgry.

Zapolya i Ferdynand zawarli wreszcie w 1538 roku układ pokojowy w Wielkim Waradynie przewidujący oddanie Węgier Habsburgowi po bezpotomnej śmierci Zapolyi. Ten jednak doczekał się syna Jana Zygmunta, którego po śmierci ojca ogłoszono królem. Spowodowało to interwencję Hab- sburga. Sułtan podążył z odsieczą, przegonił Niemców i podzielił Węgry na trzy części: centrum z Budą włączono do imperium osmańskiego, Siedmiogród wydzielono Janowi Zygmuntowi jako lenno tureckie, a zachód utrzy- mał w swych rękach Ferdynand.

Reklama
Reklama

Ferdynand wykorzystał dążenie panów węgierskich do zjednoczenia i w 1551 roku zajął Siedmiogród. Wybuchła nowa wojna. Dopiero gdy w 1566 roku zmarł Sulejman Wspaniały, Turcy poszli na kompromis i zawarli dwa lata później układ z nowym cesarzem Maksymilianem II.

Chwiejny pokój przetrwał do 1593 roku, kiedy to Turcy postanowili dokończyć podbój Węgier. Niewiele jednak z tego wyszło. Zawarty w 1606 roku pokój w Zsitvatorok przywrócił status quo ante bellum.

Dariusz Milewski, historyk dziejów nowożytnych,adiunkt na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Habsburgowie weszli w konflikt z Turcją z powodu pretensji do tronu węgierskiego. Królowanie w Budzie wiązało się z koniecznością niemal bezustannej wojny z Turkami. Osmańscy sułtani dzielili bowiem świat na dwie części: dar al-islam (kraj islamu) oraz dar al-harb (kraj wojny) i w drodze podbojów chcieli rozszerzyć domenę wpływów islamu.

Podbiwszy Bałkany, dotarli pod koniec XIV wieku do granic Węgier. Próba ich powstrzymania pod Nikopolis przez króla Zygmunta Luksemburskiego w 1396 roku zakończyła się fiaskiem. Po Luksemburgach po węgierską koronę św. Stefana zgłosili się Habsburgowie. Co prawda dwakroć ubiegli ich Jagiellonowie, a raz przedstawiciel rodzimej dynastii Maciej Korwin, ale gdy Ludwik Jagiellończyk zginął pod Mohaczem w 1526 roku, Węgry dostały się Ferdynandowi I Habsburgowi.

Reklama
Historia
Wielkie Muzeum Egipskie otwarte dla zwiedzających. Po 20 latach budowy
Historia
Kongres Przyszłości Narodowej
Historia
Prawdziwa historia agentki Krystyny Skarbek. Nie była polską agentką
Historia
Niezależne Zrzeszenie Studentów świętuje 45. rocznicę powstania
Materiał Promocyjny
Rynek europejski potrzebuje lepszych regulacji
Historia
Którędy Niemcy prowadzili Żydów na śmierć w Treblince
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama