Najwyższy organ władzy politycznej, sądowej i religijnej ludności żydowskiej w Palestynie w okresie grecko-rzymskim, funkcjonujący aż do rozwiązania patriarchatu po śmierci Gamliela VI (425 r. n.e.), wywodzący się prawdopodobnie z instytucji tzw. Wielkiego Zgromadzenia, które istniało do II wieku p.n.e. Nazwa Sanhedryn (hebr. sanhedrin, z grec. synédrion) pojawiła się przypuszczalnie po reorganizacji państwa przez Pompejusza (63 r. p.n.e.). Po raz pierwszy wymieniona została przez Józefa Flawiusza w związku z Gabiniuszem (57 r. p.n.e.), który podzielił Palestynę na pięć okręgów. Pełnił on raczej funkcję polityczną, obsadzony głównie przez arystokratycznych saduceuszy i zdominowany przez ich spory z faryzeuszami. W literaturze rabinicznej Sanhedrynowi przypisuje się raczej funkcję religijną i ustawodawczą. Na czele 71-osobowego gremium z siedzibą w Jerozolimie stali nasi (hebr. książę, przywódca, patriarcha) oraz zastępujący go wiceprzewodniczący rabinicznego sądu religijnego (hebr. bet din: dom sądu). Sanhedryn podejmował decyzje o wszczęciu wojny i zawarciu pokoju, ustanawiał nowe trybunały, powoływał królów i arcykapłanów oraz sądził ich, jeśli zbłądzili. Czuwał też nad służbą w świątyni i kultem ofiarnym. Zajmował się kalendarzem i przepisami rytualnymi oraz procesami kobiet oskarżonych o cudzołóstwo.
(na podst. „Leksykonu judaistycznego”, Warszawa 2007)
