Znani, którzy przeżyli

Wśród ocalonych znalazło się wielu znanych przed wojną twórców kultury, ludzi nauki, polityków, działaczy społecznych.

Publikacja: 29.09.2008 12:32

Należy jednak pamiętać, że na ocalenie mogli liczyć głównie ci, którzy mieli tzw. dobry wygląd, biegle władali językiem polskim oraz mieli wśród Polaków oddanych przyjaciół i znajomych skłonnych udzielić im pomocy i wsparcia, chociaż groziła za to kara śmierci. Ocaleli więc ci, którzy byli zasymilowani, którzy, jakże często, uważali się za Polaków.

Wojnę przeżył światowej sławy bakteriolog prof. Ludwik Hirszfeld, który po pobycie w getcie warszawskim wraz z najbliższą rodziną korzystał z pomocy i wsparcia wielu znajomych polskich rodzin ziemiańskich w Miłosnej k. Warszawy. Również krytyk i historyk literatury polskiej prof. Juliusz Kleiner został uratowany przez polską rodzinę ziemiańską.

Arnold Szyfman, wieloletni dyrektor Teatru Polskiego, ukrywał się i ocalał dzięki Jadwidze i Józefowi Targowskim, którzy przechowywali go w swym majątku pod Sandomierzem. Historyk Józef Feldman ukrywał się w klasztorze Franciszkanów koło Lwowa. Korzystając z pomocy polskich przyjaciół, wyjechał z fałszywymi dokumentami do Warszawy, gdzie brał czynny udział w tajnym nauczaniu oraz w powstaniu warszawskim. Tu doczekał końca wojny. W Warszawie po aryjskiej stronie ukrywali się: Władysław Szpilman – pianista i ceniony kompozytor, Aniela Steinsbergowa – działaczka społeczna, członkini Rady Pomocy Żydom „Żegota”, po wojnie adwokat w wielu procesach politycznych i współzałożycielka KSS KOR, czy Adolf Rudnicki – pisarz, który po przybyciu w 1941 r. ze Lwowa do stolicy został żołnierzem AK i brał udział w powstaniu warszawskim.

Wśród ocalonych byli i tacy, którzy przeżyli poza zasięgiem niemieckiej machiny zagłady. Do nich należał Roman Brandstaetter, pisarz, poeta, tłumacz literatury francuskiej i znawca Biblii. Po krótkim pobycie w 1940 r. w Wilnie przedostał się przez Moskwę, Baku, Irak i Iran do Jerozolimy, gdzie przebywał do 1946 r. Po powrocie do Polski osiedlił się w Poznaniu. Tu zmarł w 1984 r.

Liczna grupa żydowskich twórców kultury, działaczy politycznych i społecznych ocalała na Wschodzie. Należeli do nich: satyryk Stanisław Jerzy Lec przebywający w latach 1939 – 1941 we Lwowie, aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie przy ul. Janowskiej. Po ucieczce walczył w oddziałach partyzanckich i szeregach WP, Aleksander Ford – filmowiec, w latach 1940 – 1943 kręcił filmy szkoleniowe dla Armii Czerwonej, a następnie został kierownikiem Czołówki Filmowej 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Wśród organizatorów i działaczy Związku Patriotów Polskich w ZSRR znalazł się Jerzy Borejsza – działacz komunistyczny i publicysta, jeden z czołowych działaczy partyjnych i państwowych w Polsce okresu stalinowskiego. Z ruchem komunistycznym i organizacjami polskich komunistów w ZSRR swe wojenne losy związali Artur Sandauer – pisarz, który do 1943 r. przebywał w getcie w Samborze, a potem walczył w ludowym Wojsku Polskim, oraz Adam Ważyk – poeta, eseista i tłumacz, w latach 1942 – 1944 oficer polityczny Wojska Polskiego w ZSRR.

Na terytorium ZSRR przetrwali także działacze żydowscy, którzy zostali poddani prześladowaniom komunistycznego aparatu represji, m.in. poeta, pisarz i krytyk literacki Aleksander Wat. Po okresie zaangażowania i poparcia dla nowych władz sowieckich we Lwowie został skazany i zesłany do Kazachstanu, gdzie podzielił los tysięcy polskich obywateli żydowskiego pochodzenia represjonowanych przez sowieckie władze.

Należy jednak pamiętać, że na ocalenie mogli liczyć głównie ci, którzy mieli tzw. dobry wygląd, biegle władali językiem polskim oraz mieli wśród Polaków oddanych przyjaciół i znajomych skłonnych udzielić im pomocy i wsparcia, chociaż groziła za to kara śmierci. Ocaleli więc ci, którzy byli zasymilowani, którzy, jakże często, uważali się za Polaków.

Wojnę przeżył światowej sławy bakteriolog prof. Ludwik Hirszfeld, który po pobycie w getcie warszawskim wraz z najbliższą rodziną korzystał z pomocy i wsparcia wielu znajomych polskich rodzin ziemiańskich w Miłosnej k. Warszawy. Również krytyk i historyk literatury polskiej prof. Juliusz Kleiner został uratowany przez polską rodzinę ziemiańską.

Historia
Krzysztof Kowalski: Heroizm zdegradowany
Historia
Cel nadrzędny: przetrwanie narodu
Historia
Zaprzeczał zbrodniom nazistów. Prokurator skierował akt oskarżenia
Historia
Krzysztof Kowalski: Kurz igrzysk paraolimpijskich opadł. Jak w przeszłości traktowano osoby niepełnosprawne
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Historia
Kim byli pierwsi polscy partyzanci?
Walka o Klimat
„Rzeczpospolita” nagrodziła zasłużonych dla środowiska