Życie religijne. Gminy, święta, szabaty...

[srodtytul]Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich[/srodtytul]

Jest on kontynuacją Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego, który powstał w 1946 roku i działa, opierając się na ustawie o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP z 1997 roku oraz prawie wewnętrznym.

Związek zrzesza pełnoletnie osoby wyznania mojżeszowego, osoby narodowości żydowskiej lub pochodzenia żydowskiego, niebędące jednocześnie wyznawcami innych religii, posiadające obywatelstwo polskie, zamieszkałe na terytorium RP. Jednak mimo reprezentowania judaizmu ortodoksyjnego w rzeczywistości jedynie mniejszość członków związku przestrzega zasad kaszrutu czy też szabatu.

Na podstawie ustawy z dnia 27 lutego 1997 roku o stosunku państwa do Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich (DzU 41 poz. 251) osoby należące do gmin żydowskich mają prawo do zwolnień od pracy lub nauki na czas obejmujący następujące święta religijne, niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy i określanymi według kalendarza żydowskiego: Nowy Rok – dwa dni, Dzień Pojednania – jeden dzień, Święto Szałasów – dwa dni, Zgromadzenie Ósmego Dnia – jeden dzień, Radość Tory – jeden dzień, Pesach – cztery dni, Szawuot – dwa dni. Osobom należącym do gmin żydowskich przysługuje prawo zwolnienia od pracy lub nauki na czas szabatu trwającego od zachodu słońca w piątek do zachodu słońca w sobotę oraz w święta.

Związek tworzy osiem gmin wyznaniowych żydowskich: w Warszawie z filią w Lublinie; we Wrocławiu z filiami w Wałbrzychu i w Żarach; w Krakowie; w Łodzi; w Szczecinie; w Katowicach z filiami w Bytomiu i Gliwicach; w Bielsku-Białej; w Legnicy oraz dwie filie samego ZGWŻ w Gdańsku i Poznaniu oraz Komisja Pomocy Społecznej przy ZGWŻ. Związek ma synagogi, m.in. w Warszawie (w Synagodze Nożyków przy ul. Twardej w Warszawie mieści się siedziba ZGWŻ), Krakowie, Łodzi, Wrocławiu i zatrudnia sześciu rabinów.

Z punktu widzenia prawa Związek jest kontynuatorem przedwojennych gmin żydowskich w Polsce. Dlatego dopomaga on polskim Żydom przy odzyskiwaniu przedwojennego mienia gmin żydowskich i innych osób prawnych. Działalność finansowana jest ze środków własnych oraz częściowo Joint (JDC). Pewne konkretne projekty wspiera Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz prywatni sponsorzy.

Nadrzędnym celem działalności jest organizowanie życia religijnego i kulturalnego członkom gmin w Polsce. W szczególności utrzymuje gminy żydowskie, synagogi i domy modlitwy, stołówki rytualne, cmentarze, łaźnie rytualne, zapewnia prowadzenie uboju i nadzoruje organizację żywności koszernej. Związek utrzymuje też instytucje o charakterze religijnym, takie jak bractwa grzebalne.

Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych, m. in.: Europejskiego Kongresu Żydów, Europejskiej Rady Społeczności Żydowskich czy Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce. Działalność Związku finansowana jest ze środków własnych oraz Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz innych prywatnych sponsorów.

Strona internetowa: [link=http://www.jewish.org.pl]www.jewish.org.pl[/link]

[srodtytul]Gmina Wyznaniowa Starozakonnych RP[/srodtytul]

W Warszawie działa również niewielkie zrzeszenie religijne – Gmina Wyznaniowa Starozakonnych RP (GWS), powstała w 2003 r. w następstwie secesji z ZGWŻ i pozostająca wobec niego w opozycji. Od października tego roku GWS wydaje swoje pismo „Głos Gminy Starozakonnych”.

Strona internetowa: [link=http://starozakonni.w.interia.pl/" target="_blank]starozakonni.w.interia.pl[/link]

[srodtytul]Beit Warszawa[/srodtytul]

Beit (z hebr.) Warszawa, drugie, mniejsze zrzeszenie religijne – z własnym domem modlitwy przy ul. Wiertniczej w Warszawie – zostało założone jako stowarzyszenie kultury żydowskiej w 1999 r. przez Severyna Ashkenazego i jego syna Adriana. Obok stowarzyszenia kulturalnego Beit Warszawa powstał też związek wyznaniowy Beit Polska. Jest to gmina reformowana, zrzeszająca zwolenników kierunku nazywanego judaizmem postępowym – dość silnego w wielu krajach świata (USA, Kanada, Niemcy, Holandia i in.). Przed wojną zbliżony kierunek reprezentowali Żydzi skupieni m.in. wokół Wielkiej Synagogi na Tłomackiem (wysadzonej przez Niemców w 1943 r.) i synagog reformowanych w Krakowie, Lwowie i Łodzi. Towarzystwo organizuje nabożeństwa szabatowe, święta żydowskie zgodnie z zasadami judaizmu postępowego, naukę języka hebrajskiego oraz weekendową szkółkę dla dzieci Beit Jeladim. Życie organizacji wzbogacają liczne wykłady historyków, pogadanki z zaproszonymi gośćmi, koncerty i wystawy malarstwa.

Strona internetowa: [link=http://www.beit.org.pl" target="_blank]www.beit.org.pl[/link]

[srodtytul]Chabad Lubawicz[/srodtytul]

W Warszawie działa też synagoga ultraortodoksyjnych chasydów z Chabad Lubawicz, w opinii wielu – najbardziej dynamicznego obecnie ruchu chasydzkiego na świecie, z ok. 250 tysiącami wyznawców i 1500 ośrodkami w 35 krajach na sześciu kontynentach. Drugi człon nazwy – Lubawicz – to nazwa miasta na Białorusi, w którym ponad 100 lat temu narodził się ten ruch i w języku rosyjskim oznacza „miasto braterskiej miłości”. Chabad jako organizacja religijna działa na terenie całej Polski, propagując wśród Żydów ortodoksyjny judaizm.