Wydarzenia

Publikacja: 30.10.2009 06:41

Gen. Douglas MacArthur i prezydent Filipin Osmena przed lądowaniem na wyspie Leyte, październik 1944

Gen. Douglas MacArthur i prezydent Filipin Osmena przed lądowaniem na wyspie Leyte, październik 1944 r.

Foto: ARCHIWUM „MÓWIĄ WIEKI”, bundesarchiv

[srodtytul]Świat[/srodtytul]

23 października amerykańska piechota morska przy wsparciu jednostek US Navy (218 okrętów) rozpoczęła desant na wyspie Leyte na Filipinach. Operacją dowodził gen. Douglas Mac-Arthur. Japończycy mimo liczebnej słabości (dysponowali zaledwie 64 okrętami) zadali Amerykanom spore straty, posyłając na dno trzy lotniskowce oraz uszkadzając trzy pancerniki. Sami jednak stracili cztery lotniskowce, trzy pancerniki (w tym superpancernik „Musashi”) i osiem krążowników. Był to śmiertelny cios dla cesarskiej marynarki, która utraciła najlepsze jednostki i wyczerpała skromne zapasy paliwa. Bitwa w zatoce Leyte zakończyła się 26 października, a drogo okupiony przez Amerykanów sukces spowodował, że tempo ich operacji desantowych osłabło.

[srodtytul]Europa[/srodtytul]

Sierpień 1944 roku był miesiącem powstań przeciwko niemieckiej okupacji. 1 sierpnia w Warszawie walkę rozpoczęła polska Armia Krajowa. Wrzało także w Paryżu, który od połowy lipca ogarnęły manifestacje patriotyczne. Na przełomie lipca i sierpnia przerodziły się w masowe strajki. Wobec zbliżania się wojsk alianckich do stolicy Francji płk Henri Rol-Tanguy, czołowa postać ruchu oporu, ogłosił powszechną mobilizację, a centrale związkowe – strajk powszechny. 20 sierpnia Paryski Komitet Wyzwolenia i Krajowa Rada Ruchu Oporu pod kierownictwem Georges’a Bidaulta proklamowały powstanie. 20 sierpnia powstańcy zajęli Ratusz (Hôtel de Ville), a dowódca niemieckiego garnizonu gen. von Choltitz złamał rozkaz Hitlera i nie wydał rozkazu o zniszczeniu miasta. Wieczorem 24 sierpnia do Paryża dotarły czołówki 2. Dywizji Pancernej gen. Leclerca. Następnego dnia niemiecki garnizon się poddał. Z kolei

29 sierpnia na Słowacji wybuchło powstanie przeciwko proniemieckiemu rządowi księdza Jozefa Tiso. Wobec wkroczenia wojsk niemieckich do kraju Słowacka Rada Narodowa, polityczne ramię ruchu oporu, przeniosła się do Bańskiej Bystrzycy. Ostatecznie wobec przewagi Niemców (w walkach brały udział m.in. dwie dywizje Waffen-SS oraz osławiona krwawym tłumieniem powstania warszawskiego brygada Dirlewangera) 1 listopada powstańcy ulegli. Dowodzący powstaniem generałowie Ján Golian i Rudolf Viest zostali zamordowani przez Niemców. Walki w górzystych rejonach Słowacji trwały aż do wyzwolenia kraju na początku 1945 roku.

[srodtytul]Polska[/srodtytul]

W lipcu 1944 roku wobec zbliżania się Armii Czerwonej do przedwojennej granicy Rzeczypospolitej odziały AK rozpoczęły na Wileńszczyźnie operację „Ostra Brama”, która w połowie miesiąca doprowadziła z pomocą oddziałów sowieckich do wyzwolenia Wilna. Nadzieje polskiego dowództwa na dalszą sojuszniczą współpracę z Sowietami okazały się płonne: dowodzący wileńską i nowogródzką AK płk Aleksander Krzyżanowski „Wilk” wraz ze swym sztabem został aresztowany przez NKWD, a ok. 5700 polskich żołnierzy rozbrojono i wywieziono w głąb ZSRR.

Podobny przebieg miały wydarzenia we Lwowie. Mimo walki ramię w ramię z czerwonoarmistami po wyzwoleniu miasta ok. 5000 akowców zostało aresztowanych. Część wcielono do armii gen. Zygmunta Berlinga, a resztę deportowano do sowieckich łagrów. Premierowi Mikołajczykowi, który 3 sierpnia w Moskwie prowadził rozmowy ze Stalinem, nie udało się nakłonić sowieckiego dyktatora do zmiany stanowiska w sprawie przedwojennej granicy Polski na wschodzie. Stalin tylko kłamliwie zapewnił polskiego premiera o pomocy dla trwającego w Warszawie powstania.

[i]oprac. Tomasz Bohun[/i]

[srodtytul]Świat[/srodtytul]

23 października amerykańska piechota morska przy wsparciu jednostek US Navy (218 okrętów) rozpoczęła desant na wyspie Leyte na Filipinach. Operacją dowodził gen. Douglas Mac-Arthur. Japończycy mimo liczebnej słabości (dysponowali zaledwie 64 okrętami) zadali Amerykanom spore straty, posyłając na dno trzy lotniskowce oraz uszkadzając trzy pancerniki. Sami jednak stracili cztery lotniskowce, trzy pancerniki (w tym superpancernik „Musashi”) i osiem krążowników. Był to śmiertelny cios dla cesarskiej marynarki, która utraciła najlepsze jednostki i wyczerpała skromne zapasy paliwa. Bitwa w zatoce Leyte zakończyła się 26 października, a drogo okupiony przez Amerykanów sukces spowodował, że tempo ich operacji desantowych osłabło.

Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia
Archeologia rozboju i kontrabandy