Od POW do generalskich szlifów

Maria Wittek urodziła się 19 kwietnia 1899 roku w Trębkach na Mazowszu w rodzinie działacza PPS. Uciekając przed aresztowaniem, rodzina przeniosła się na Ukrainę.

Publikacja: 05.11.2009 22:01

Maria Wittek

Maria Wittek

Foto: archiwum „mówią wieki”, muzeum wojska polskiego w warszawie

Red

W Kijowie Maria wstąpiła do III Polskiej Drużyny Harcerskiej, gdzie ćwiczyła się w pracy wywiadowczej. Jej raport zrobił tak duże wrażenie na Komendzie Naczelnej 3 POW Wschód w Kijowie, że jeszcze przed maturą została zaprzysiężona. Odbyła kurs wywiadowczy POW, a następnie skończyła szkołę podoficerską, jej dowódcą był Leopold Lis-Kula. Równocześnie studiowała matematykę na Uniwersytecie Kijowskim jako pierwsza studentka w dziejach tej uczelni.

Kiedy w 1919 roku Komenda Kijowska POW została rozbita przez bolszewików, 20-letnia Maria Wittek kierowała Wydziałem Wojskowym POW. Po wkroczeniu wojsk polskich do Kijowa służyła w II Oddziale Sztabu VI Armii. Wzięła udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w szeregach Ochotniczej Legii Kobiet w obronie Lwowa. Awansowała do stopnia porucznika, za udział w wojnie polsko-radzieckiej otrzymała Krzyż Walecznych i Order Virtuti Militari V klasy. Od 1921 roku kierowała OLK, która była pierwszą organizacją szkolącą kobiety do zadań wojskowych.

Owocem jej pracy było 57 stowarzyszeń zrzeszających blisko 700 tys. kobiet – w 1939 roku połączyły się one w Organizację Przysposobienia Wojskowego Kobiet, której komendantką została Maria Wittek. W październiku 1939 roku już jako pułkownik i dowódca Pomocniczej Służby Wojskowej Kobiet zameldowała się u gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego. Została szefem – pod pseudonimem Mira – pomocniczej służby wojskowej w sztabie KG SZP.

Kierowana przez nią komórka „Spółdzielnia” (potem „Czytelnia”) organizowała łączność i budowała sieć kontaktów konspiracyjnych. Za udział w powstaniu warszawskim po raz drugi otrzymała Virtuti Militari. Po kapitulacji powstania działała w KG AK w Częstochowie. W latach 1946 – 1948 reaktywowała PWK w ramach Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Zajmowała się m.in. organizacją obozów pracy społecznej na rzecz ludności na najbardziej zniszczonych wojną terenach.

W kwietniu 1949 roku została aresztowana wskutek fałszywych oskarżeń. Szybko wyszła na wolność, lecz nie mogła już kontynuować działalności wychowawczej. Aż do emerytury pracowała w kiosku Ruchu w siedzibie Polskiego Radia. Utrzymywała jednak stały kontakt ze swoimi współpracowniczkami w kraju i za granicą.

W 1970 roku przyczyniła się do powstania Komisji Historii Kobiet mającej upamiętniać wkład kobiet w walkę o niepodległość. Owocem jej prac był „Słownik uczestniczek walk o niepodległość Polski 1939 – 1945, poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej”. W 1991 roku prezydent Lech Wałęsa mianował Marię Wittek – jako pierwszą Polkę w historii – generałem brygady. Zmarła w Warszawie 19 kwietnia 1997 roku.

W Kijowie Maria wstąpiła do III Polskiej Drużyny Harcerskiej, gdzie ćwiczyła się w pracy wywiadowczej. Jej raport zrobił tak duże wrażenie na Komendzie Naczelnej 3 POW Wschód w Kijowie, że jeszcze przed maturą została zaprzysiężona. Odbyła kurs wywiadowczy POW, a następnie skończyła szkołę podoficerską, jej dowódcą był Leopold Lis-Kula. Równocześnie studiowała matematykę na Uniwersytecie Kijowskim jako pierwsza studentka w dziejach tej uczelni.

Pozostało jeszcze 82% artykułu
Historia
Krzysztof Kowalski: Zabytkowy łut szczęścia
Historia
Samotny rejs przez Atlantyk
Historia
Narodziny Bizancjum
Historia
Muzeum rzezi wołyńskiej bez udziału państwa
Materiał Promocyjny
Kluczowe funkcje Małej Księgowości, dla których warto ją wybrać
Historia
Rocznica wyzwolenia Auschwitz. Przemówią tylko Ocaleni
Materiał Promocyjny
Najlepszy program księgowy dla biura rachunkowego