Historia Krymu do prostych nie należy. Do kogo należał półwysep na przestrzeni dziejów?

Krym był na przestrzeni wieków zamieszkiwany przez wiele ludów i narodów. Ze względu na swoje położenie był też terenem wielu konfliktów. Ostatnio kwestia Krymu wraca w rozmowach pokojowych mających doprowadzić do zakończenia rosyjskiej agresji na Ukrainę. Przypominamy historię Krymu.

Publikacja: 30.04.2025 14:39

Krym przez wieki był terenem wielu konfliktów

Krym przez wieki był terenem wielu konfliktów

Foto: solo122 / Adobe Stock

W piątek 25 kwietnia prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski przyznał w rozmowie z mediami, że Krym należy do Ukrainy. Wcześniej został skrytykowany przez prezydenta USA Donalda Trumpa za to, że nie chce oddać Rosji półwyspu w ramach porozumienia prowadzącego do zakończenia wojny.

W sobotę 26 kwietnia, w dzień pogrzebu papieża Franciszka, doszło w Watykanie do spotkania Donalda Trumpa z Wołodymyrem Zełenskim. W niedzielę w rozmowie z dziennikarzami Donald Trump przyznał, że w trakcie sobotniego spotkania krótko poruszono kwestię Krymu. Zaznaczył, że jego zdaniem Zełenski jest w stanie oddać półwysep w zamian za pokój.

Historia Krymu: Starożytność

Krym to półwysep położony między północną częścią Morza Czarnego a zachodnią częścią Morza Azowskiego. Łączy się ze stałym lądem jedynie wąskim Przesmykiem Perekopskim. Powierzchnia Półwyspu Krymskiego wynosi ok. 27 tys. km2.

Czytaj więcej

Radosław Sikorski: Ukraina nie walczyła o Krym, ale USA zapominają o jednym

Najstarsze ślady obecności człowieka na Półwyspie Krymskim pochodzą sprzed ok. 100 tys. lat. Znaleziono je w jaskiniach Kiik-Koba i Czokurcza.

Pierwszym znanym z nazwy ludem zamieszkującym Krym byli Kimeryjczycy, będący prawdopodobnie ludem trackim, który należał do grupy wymarłych ludów indoeuropejskich. Ostatnie ślady obecności Kimeryjczyków na tym terenie pochodzą z VI w. p.n.e. Drugim ludem autochtonicznym na Krymie, a dokładnie w jego południowej części, byli Taurowie – lud irański. To od ich nazwy Krym bywał określany Tauryką lub Taurydą.

W VII w. p.n.e. rdzennych mieszkańców Półwyspu Krymskiego wyparli Scytowie, lud pochodzenia irańskiego. Jednocześnie VII i VI w. p.n.e. to także czas greckiej kolonizacji Krymu. Najstarszą i najważniejszą kolonią został Pantikapajon (obecnie Kercz). W połowie V w. p.n.e. doszło do zjednoczenia kolonii greckich i utworzenia Królestwa Bosporańskiego, które w I w. p.n.e zostało uzależnione od Rzymu. Wcześniej, w III-II w. p.n.e. Scytowie zostali wyparci przez pochodzących ze wschodu Sarmatów. W stepowej części Półwyspu Krymskiego zjednoczyli się z miejscową ludnością i utworzyli własne państwo. To jednak już wkrótce zostało podbite przez króla Pontu, Mitrydatesa VI Eupatora.

Historia Krymu: Od średniowiecza do XIX wieku

W II połowie VI w. na krótko Krym opanował związek wojowniczych plemion ałtajskich – kaganat Turkucki. Z kolei pod koniec VII w. wtargnęli tu Chazarowie. Ich panowanie trwało dwa wieki. Pod koniec IX wieku Krym wrócił pod władanie Bizancjum. Jednak już wcześniej, na przełomie VIII i IX w., rozpoczęły się najazdy Rusi Kijowskiej na Krym. Pod koniec X w. Włodzimierz I, wielki książę kijowski, rozszerzył swoje panowanie aż do Krymu.

Ok. 1240 r. Krym opanowany został przez Mongołów i włączony do Złotej Ordy. Ta rozpadła się w 1427 r., w wyniku czego powstał m.in. Chanat Krymski. Ten w 1475 r. przyjął zwierzchnictwo Imperium Osmańskiego. Trwało ono do 1774 r., kiedy Rosja zmusiła Imperium Osmańskie do zrzeczenia się zwierzchności nad Chanatem Krymskim. W 1783 r. Katarzyna II ogłosiła przyłączenie Półwyspu Krymskiego do Rosji. W latach 1853-1856 Półwysep Krymski stał się głównym terenem działań w wojnie krymskiej między Imperium Rosyjskim a Imperium Osmańskim. Pod koniec XIX w. znacząco wzrosła liczba mieszkańców Krymu. Osiedlało się tu coraz więcej Ukraińców.

Czytaj więcej

Zwycięski uśmiech Władimira Putina. USA i Rosja mają handlować cudzymi terytoriami

Historia Krymu: XX i XXI wiek

W 1917 r., po przewrocie bolszewickim, doszło do powstania Krymskiej Republiki Ludowej proklamowanej przez Tatarów krymskich. W tym samym roku Ukraińska Centralna Rada przyłączyła do siebie trzy północne powiaty Krymu. W 1920 r. cały Krym zajęli bolszewicy, którzy w 1921 r. powołali Krymską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką.

Półwysep Krymski w czasie II wojny światowej – od września 1941 r. do lipca 1942 r. – był zajęty przez wojska niemieckie. W maju 1944 r. Krym został zdobyty przez Armię Czerwoną. W tym samym roku przeprowadzono wielką akcję wysiedlenia Tatarów krymskich do sowieckich republik Azji Środkowej. Miejsce Tatarów krymskich zajęli osadnicy rosyjscy.

W 1946 r. zlikwidowano Krymską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką, a w jej miejsce powołano obwód krymski wchodzący w skład Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Obwód ten w 1954 r. władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) przekazały Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Był to swego rodzaju prezent z okazji 300. rocznicy ugody perejasławskiej, która poddawała Ukrainę władzy cara Rosji.

W 1991 r., po rozpadzie ZSRR i ogłoszeniu niepodległości Ukrainy, przyjęto deklarację suwerenności Krymu od Ukrainy. Krym stał się w obrębie Ukrainy autonomicznym terytorium.

W marcu 2014 roku Krym został zaanektowany przez Rosję na skutek interwencji zbrojnej oraz referendum w sprawie statusu terytorium półwyspu. Wyniki referendum nie zostały uznane przez większość państw.

W piątek 25 kwietnia prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski przyznał w rozmowie z mediami, że Krym należy do Ukrainy. Wcześniej został skrytykowany przez prezydenta USA Donalda Trumpa za to, że nie chce oddać Rosji półwyspu w ramach porozumienia prowadzącego do zakończenia wojny.

W sobotę 26 kwietnia, w dzień pogrzebu papieża Franciszka, doszło w Watykanie do spotkania Donalda Trumpa z Wołodymyrem Zełenskim. W niedzielę w rozmowie z dziennikarzami Donald Trump przyznał, że w trakcie sobotniego spotkania krótko poruszono kwestię Krymu. Zaznaczył, że jego zdaniem Zełenski jest w stanie oddać półwysep w zamian za pokój.

Pozostało jeszcze 88% artykułu
Historia świata
Metro, czyli dzieje rozwoju komunikacji miejskiej
Historia świata
Ukraińscy bracia w powstaniu warszawskim. Historia jak z „Szeregowca Ryana”
Historia świata
Brakujące morskie ogniwo
Historia świata
Powstanie wielkanocne w Irlandii
Materiał Promocyjny
Tech trendy to zmiana rynku pracy
Historia świata
Paweł Łepkowski: Tak kończą tyrani