„Elegia dla bidoków”. Wybudzeni z amerykańskiego mitu

A jednak to oni podali mu rękę, wyciągając z jeszcze gorszej patologii. W tym sensie książka Vance’a to z jednej strony efekt świadomej autoterapii, z drugiej – pedagogiczny poemat o nadziei. Ta jego zdaniem nie umiera, póki są ci, którzy w rzeczywistość amerykańskiego mitu są gotowi uwierzyć. Tyle że mało kto wierzy. Zarówno w Appalachach, jak i w Middletown w Ohio, Indianie czy postindustrialnych suburbiach Detroit. J.D. Vance jest więc jak Robinson Crusoe. Przeżywa katastrofę okrętu jako jedyny i niewielką ma nadzieję, że inni pójdą ścieżką ocalenia za nim. Właśnie dlatego traktowanie tej książki jako studium jest obarczone błędem. Mimo że Vance często sięga po wyniki prac socjologów na temat mentalności ludzi „pasa rdzy”, dużo mocniej przemawiają jego osobiste emocje: czułość wobec rodziny, miłość do najbliższych, osobliwa wdzięczność wobec dziadków, dzięki którym „wyszedł na ludzi”.

Książka J.D. Vance'a jako poemat o ludziach wybudzonych z amerykańskiego mitu

Ci ostatni byli jedynymi, którzy o niego dbali, prostowali jego ścieżki, stworzyli mu w swoim domu azyl. Nie było w nich żadnego wyrafinowania; zachowali po prostu jakieś elementy kodeksu etycznego. I nie byli biedakami, co można by wnosić z tytułu książki. To zresztą kwestia złego tłumaczenia na język polski. Ludzie z Appalachów to nie biedacy. Amerykańscy „hillbillies” (może bardziej „wieśniacy”) jak na światowe standardy są ludźmi dość zamożnymi. Mają domy, stać ich na kolejne samochody, które po kilku latach lądują zwykle na przydomowym wrakowisku. Mają wsparcie tanich programów socjalnych. W sumie mogą pracować, tyle że się tego oduczyli. Stracili wiarę w sens pracy. Dlatego kończą edukację na liceum. Rzadko kogo kuszą uniwersytety; poziom licencjatu osiągają nieliczni. Króluje za to telewizja, wczesny seks, alkohol i tanie dragi.

Czytaj więcej

Komentarze

Paweł Łepkowski: Dlaczego J.D. Vance nie chce pomagać Ukrainie, ale Izraelowi – jak najbardziej?

Wybór senatora Jamesa Davida Vance’a na republikańskiego kandydata na wiceprezydenta jest jednoznacznym potwierdzeniem, że obóz Donalda Trumpa obiera ultrakonserwatywny kurs w polityce wewnętrznej i powraca do tzw. doktryny Monroego, czyli izolacjonizmu w polityce zagranicznej.

„Elegia...” to poemat o ludziach wybudzonych z amerykańskiego mitu. Starsi, jak Mamaw i Papaw, jeszcze za nim tęsknią. Właśnie dzięki tym marzeniom J.D. odnajduje ścieżkę wiodącą przez ciemną dolinę, ale – także w swoim przekonaniu – jest wyjątkiem. Przeraża ten brak optymizmu: „Czasami ludzie pytają, czy moim zdaniem jest coś, co moglibyśmy uczynić, by »rozwiązać« problem mojej społeczności. Wiem, czego by pragnęli: jakiegoś czarodziejskiego rozwiązania na drodze polityki społecznej czy pomysłowego programu rządowego. Jednak wszystkie te problemy, które dotknęły rodzin, wiary i kultury, to nie jest kostka Rubika, nie wydaje mi się, żeby rozwiązanie dla nich tak naprawdę w ogóle istniało. (…) najprawdopodobniej nie uda się ich naprawić. Te problemy będą z nami zawsze”.

Gorzkie słowa i pewnie one są kluczem do popularności książki Vance’a w Stanach i na świecie (sprzedano kilka milionów egzemplarzy); ludzie z „pasa rdzy” zobaczyli w niej to, co chcieli. Żaden tam pompatyczny przepis na poprawienie status quo „bidoków”. Żadna recepta na uzdrowienie Ameryki. Vance wręczył im lustro, by mogli zobaczyć samych siebie. Zmierzyć się ze swoim wizerunkiem. Odpocząć od katechezy. Co warto podkreślić, J.D. napisał tę książkę przed laty, długo przed tym, jak stanął na progu wielkiej politycznej kariery. Zastanawiam się, co myśli o niej dziś. Czy aby nie próbuje jej przerobić na program terapeutyczny dla kraju, na czele którego dane jest mu stanąć? Musiałby chyba napisać ją od początku albo wygumować duże fragmenty. A jeszcze ciekawsze jest dla mnie to, czy książkę swojego wiceprezydenta przeczytał jego pryncypał D.J. Trump. Szczerze? Bardzo w to wątpię, bo gdyby miał ją w głowie, dużo trudniej byłoby mu szafować wątpliwymi obietnicami. Iluzjami, że szybko i z łatwością odmieni Amerykę – nędzę mieszkańców „pasa rdzy”, brak perspektyw „bidoków” z Appalachów. Czy to, co robi, to przynajmniej próba? Nie wszyscy w to wierzą.