Był mur w Warszawie. Rocznica zamknięcia bram getta

84 lata temu Niemcy zamknęli bramy do getta warszawskiego. Niemal 400 osób zostało uwięzionych za murami. Obecnie budowane jest Muzeum Getta Warszawskiego. Co w nim będzie można zobaczyć?

Publikacja: 15.11.2024 06:00

Plakat zapowiadający warszawskie obchody rocznicy zamknięcia bram getta warszawskiego.

Plakat zapowiadający warszawskie obchody rocznicy zamknięcia bram getta warszawskiego.

Foto: Robert Wilczyński

W nocy z 15 na 16 listopada 1940 roku zostały zamknięte bramy prowadzące do getta w Warszawie. Niemal 400 tys. osób zostało uwięzionych za murami z cegły na obszarze 307 hektarów. Bariera miała długość szesnastu kilometrów.

W przeddzień tej rocznicy 15 listopada Muzeum Getta Warszawskiego oraz Towarzystwo Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce organizuje uroczystość w trakcie której zapalone zostaną znicze przy murze getta. Odbędzie się w południe na dziedzińcu XII LO im. H. Sienkiewicza przy ul. Siennej 53.

Obchodom towarzyszy kampania społeczna „Był mur w Warszawie”, której celem jest przypomnienie historii getta. Do 20 listopada na przystankach autobusowych, słupach ogłoszeniowych i komunikacji miejskiej Warszawy są widoczne plakaty oparte na zdjęciach z kolekcji Muzeum Getta Warszawskiego. Przedstawiają one życie codzienne tzw. żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej.

Szewach Weiss – najokropniejsze więzienie w Europie

Hasło tegorocznej kampanii, „Był mur w Warszawie”, zostało zaczerpnięte z wypowiedzi byłego ambasadora Izraela w Warszawie Szewacha Weissa. „Był mur w Warszawie. To było największe, najokropniejsze więzienie w Europie, z którego nikt nie mógł wyjść. Wszyscy byli skazani na śmierć. To jest dramat tego muru” – powiedział Weiss. Jego pełna wypowiedź znajduje się na stronie internetowej muzeum 1943.pl i kanale You Tube, podobnie jak wspomnienia świadków, a także badaczy Zagłady: prof. Katarzyny Person, dr. Michała Grochowskiego, prof. Justyny Kowalskiej-Leder.

Po powstaniu w getcie warszawskim, jego teren został zrównany z ziemią. Do dzisiaj zachowały się jego nieliczne fragmenty. 17 listopada odbędzie się spacer wzdłuż murów getta warszawskiego. Rozpocznie się o godz. 12 przy ulicy Złotej 62 w Warszawie.

Czytaj więcej

Daniel Blatman: Chcemy pokazać getto takim, jakim było

Budowa Muzeum Getta Warszawskiego z wsparciem unijnym

Od roku w zabytkowych budynkach dawnego Szpitala Dziecięcego Bersohn i Bauman na warszawskiej Woli trwa budowa Muzeum Getta Warszawskiego. Inwestycja będzie kosztowała - jak poinformowały władze placówki, ponad 323,8 mln zł, z tego 57,4 mln zł będzie pochodzić z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. - Muzeum Getta Warszawskiego jest jedną z trzech najważniejszych instytucji dotyczących dziedzictwa żydowskiego - przypomniał podczas konferencji prasowej Piotr Rypson z ministerstwa kultury.

- Dla nas szczególnie ważne jest, że dzięki tym funduszom możemy uratować to miejsce oraz dać mu kolejne życie - nie tylko dla Polski, ale i dla świata. Pozyskanie środków z programu funduszu europejskich na infrastrukturę, klimat i środowisko na lata 2021-2027 umożliwi przekształcenie tego miejsca w nowoczesny muzeum - dodał dyrektor Muzeum Getta Warszawskiego, Albert Stankowski.

Gdzie powstaje Muzeum Getta Warszawskiego

Kompleks Szpitala Bersohnów i Baumanów tworzą dwa historyczne budynki - dawnego Szpitala Dziecięcego oraz Laboratorium. Zostaną one zaadaptowane na potrzeby wystawy stałej oraz Centrum Edukacyjnego. Muzeum będzie miało łącznie ok. 11 500 m kw. powierzchni użytkowej, w tym ok. 3 400 m kw. zajmie wystawa stała.

Muzeum Getta Warszawskiego zostało powołane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2018 r. Na jego siedzibę wybrano zabytkowe budynki dawnego Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów, które zostały wzniesione w latach 1876-78 według projektu Artura Goebla na działce zakupionej przez Majera i Chaję Bersohnów oraz Salomona i Paulę Baumanów. Zgodnie z wolą fundatorów w miejscu tym miały się leczyć dzieci z ubogich rodzin.

Czytaj więcej

W Treblince powstanie mur pamięci

Od 1906 r. przez siedem lat pracował tam dr Henryk Goldszmit, czyli Janusz Korczak. W listopadzie 1940 roku szpital ten znalazł się na terenie getta. Pracowali w nim wtedy m.in. Anna Braude-Hellerowa, Adina Blady-Szwajger, Hanna Merenholc – bliska współpracownica Janusza Korczaka, a w charakterze gońca Marek Edelman, który był jednym z dowódców powstania żydowskiego, które wybuchło w getcie w 1943 r. W 1946 r. w gmachu tym miał siedzibę Centralny Komitet Żydów w Polsce.

„Historia getta warszawskiego zostanie zaprezentowana z uwzględnieniem sytuacji okupowanej Warszawy - podzielonej i zniszczonej, przez to szczególnie wrażliwej i podatnej na cały wachlarz postaw i zachowań ludzkich. W programie wystawy stałej wiadomości na temat życia getta i życia miasta wzajemnie przeplatają się i uzupełniają. Zwiedzający rozpoczną poznawanie losów warszawskich Żydów w kontekście tragedii Holokaustu od najwyższego piętra budynku, stopniowo schodząc w dół i zagłębiając się w coraz mroczniejsze rozdziały historii” - opisują organizatorzy muzeum.

Co będzie można zobaczyć na wystawie stałej Muzeum Getta Warszawskiego

Twórcą scenariusza wystawy stałej jest prof. Daniel Blatman - historyk z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, oraz zespół kuratorów Muzeum Getta Warszawskiego. - Nacisk kładziemy na opisanie historii Żydów umieszczonych w getcie i ich walki o przetrwanie, ale zostanie to przedstawione w szerszym kontekście. Miasto to nie tylko zbiór domów, torów, ulic i stacji kolejowych, ale też żywy organizm. Warszawa była zbiorem kultur, etniczności i religii. Ludzie różnych kultur współistnieli przez wieki w lepszych lub gorszych relacjach, dopóki ideologia nazistowska nie zdecydowała się rozbić tego organizmu i oddzielić ich od siebie zgodnie z rasistowską doktryną - powiedział w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” prof. Daniel Blatman.

- Ważną częścią wystawy stałej będzie opór: walka zbrojna i cywilny, bierny opór, przeciwstawianie się niemieckim nakazom, jak pisał w swoim dzienniku z getta nauczyciel hebrajskiego Chaim Aron Kapłan: „Wszystko jest nam zabronione, a jednak robimy wszystko” – dodał profesor.

Wyjątkowe zabytki na wystawie stałej Muzeum Getta Warszawskiego  

Pokazane zostaną obiekty i artefakty otrzymane w formie darowizn, kupione lub wypożyczone przez muzeum. Jednym z nich jest raport napisany w maju 1943 przez Jürgena Stroopa, niemieckiego SS-mana, który dowodził siłami, które likwidowały getto, po wybuchu powstania. Został on przekazany w depozyt Muzeum Getta Warszawskiego przez Instytut Pamięci Narodowej. Będzie można również zobaczyć wózek do przewozu ciał zmarłych - datowany na lata 30. XX wieku, odnaleziony po wojnie i odkupiony przez Pinkusa Szenicera, opiekuna cmentarza żydowskiego w Warszawie.

Ważną częścią wystawy będą także przedmioty codziennego użytku, obiekty kultu religijnego, fragmenty spalonej biblioteki wydobyte podczas wykopalisk na terenie getta, m.in. w przy ulicy Miłej.

W nocy z 15 na 16 listopada 1940 roku zostały zamknięte bramy prowadzące do getta w Warszawie. Niemal 400 tys. osób zostało uwięzionych za murami z cegły na obszarze 307 hektarów. Bariera miała długość szesnastu kilometrów.

W przeddzień tej rocznicy 15 listopada Muzeum Getta Warszawskiego oraz Towarzystwo Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce organizuje uroczystość w trakcie której zapalone zostaną znicze przy murze getta. Odbędzie się w południe na dziedzińcu XII LO im. H. Sienkiewicza przy ul. Siennej 53.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia Polski
Profesor Ruchniewicz na czele Instytutu Pileckiego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Społeczeństwo
Polacy pomogą w remoncie lwowskiej willi
Historia Polski
Baza Polaków poległych za granicą będzie uzupełniana
Historia Polski
Noc, która przebudziła Polskę
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Historia Polski
„Siedmiu łajdaków”? – generałowie zabici w Noc listopadową