Na ratunek tatarskiemu cmentarzowi w Zastawku

Na cmentarzu tatarskim w Zastawku koło Terespola odbywają się prace konserwatorskie.

Aktualizacja: 05.07.2019 15:04 Publikacja: 05.07.2019 13:05

Łukasz Węda, Stowarzyszenie Rozwoju Miejscowości Studzianka

Łukasz Węda, Stowarzyszenie Rozwoju Miejscowości Studzianka

Cmentarz w Zastawku, jeden z sześciu istniejących w Polsce cmentarzy tatarskich, powstał po 1679 r. kiedy w miejscowości tej osiedlili się Tatarzy litewscy. Jest jednym z najstarszych zabytków islamu na ziemiach polskich.

Od czasów II wojny światowej cmentarz stopniowo ulegał dewastacji. Niemcy sprofanowali cmentarz i nagrobki. Jak przypomina Fundacja Dziedzictwa Kulturowego, która prowadzi prace porządkowe, Niemcy podobnie jak wiele macew z pobliskich cmentarzy żydowskich, nagrobków używali do budowy dróg na terenach położonych nad Bugiem. Po wojnie nagrobki, zwłaszcza granitowe, były rozkradane.

Fundacja przypomina, że pomimo wpisania do rejestru zabytków w 1959 r. aż do 1988 r. cmentarz nie był poddawany żadnym zabiegom konserwatorskim. Wówczas poddano konserwacji zachowane 37 nagrobków. Wśród nich znalazły się najstarsze pochodzące jeszcze z początków XVIII wieku. Cmentarz nie miał jednak urzędowego opiekuna i stopniowo zarastał.

W 2018 r. właściciel nekropolii – Muzułmański Związek Religijny, który odzyskał własność cmentarza, otoczył go ogrodzeniem, a wolontariusze Fundacji Dziedzictwa Kulturowego oraz Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich uporządkowali jego teren usuwając śmieci i zarośla. Wskutek przeprowadzonych prac odnaleziono łącznie 53 nagrobki, które w 2019 r. poddawane są konserwacji.

Cmentarz w Zastawku, mimo że przetrwał do obecnych czasów w stanie szczątkowym, jest jednym z nielicznych zabytków tatarskich w Polsce. Najstarszy zachowany nagrobek Samuela Murzy Koryckiego pochodzi z 1704 r.

Prace konserwatorskie na cmentarzu realizowane są przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego ze środków ministerstwa kultury w ramach programu „Ochrona zabytków" we współpracy ze Muzułmańskim Związkiem Religijnym, Gminą Terespol oraz Stowarzyszeniem Rozwoju Miejscowości Studzianka.

Prace prowadzi zespół pod kierunkiem prof. Janusza Smazy z Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Profesor Janusz Smaza był tym konserwatorem, który prowadził pierwsze prace konserwatorskie na tym cmentarzu w 1988 r.

- Prace konserwatorskie na cmentarzu w Zastawku to element szerszych działań naszej Fundacji prowadzących do renowacji zabytków kultury Tatarów litewskich w naszym kraju. W ubiegłym roku zakończyliśmy prace konserwatorskie na cmentarzu w Studziance, gdzie poddaliśmy konserwacji niemalże 200 nagrobków. Nasze działania mają zwiększyć społeczną świadomość istnienia materialnych śladów wielowiekowej obecności tatarskiej w Polsce – mówi dr Michał Laszczkowski prezes Fundacji Dziedzictwa Kulturowego.

Historia
Co naprawdę ustalono na konferencji w Jałcie
Historia
Ten mały Biały Dom. Co kryje się pod siedzibą prezydenta USA?
Historia
Dlaczego we Francji zakazano publicznych egzekucji
Historia
Most powietrzny Alaska–Syberia. Jak Amerykanie dostarczyli Sowietom samoloty
Materiał Promocyjny
Współpraca na Bałtyku kluczem do bezpieczeństwa energetycznego
Historia
Tolek Banan i esbecy
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń