Na ziemie polskie Żydzi docierali falami, które nierozerwalnie łączą się z kolejnymi eksplozjami antysemityzmu na zachodzie Europy. Kolejna – już w końcu dwunastego stulecia. Z tego okresu pochodzi pierwsza poświadczona źródłowo informacja o istnieniu na ziemiach Piastów samodzielnego kahału (czyli gminy żydowskiej). Miał on działać jeszcze przed 1203 r. we Wrocławiu.
Na mocy statutu kaliskiego ludność żydowska otrzymała zagwarantowaną prawem ochronę ze strony władzy świeckiej
Żydzi zamieszkujący księstwa piastowskie w zdecydowanej większości zajmowali się handlem. Sprowadzali do Polski towary luksusowe (tkaniny, biżuterię, sól oraz przyprawy korzenne). Sprzedawali za granicę towary pochodzenia naturalnego (futra, wosk i miód). Część przybyszy trudniła się pożyczaniem pieniędzy na wysoki procent, czyli lichwą. Żydzi z czasem zostawali także dzierżawcami książęcych ceł i myt, ale trudnili się również rzemiosłem, a nawet uprawą roli.
Ludność żydowska odgrywała ważną rolę w funkcjonowaniu księstw dzielnicowych. Widocznym tego wyrazem jest tzw. statut kaliski. Wydany 16 sierpnia 1264 roku przez księcia Bolesława Pobożnego (1221 – 1279) akt nadawał wielkopolskim Żydom szereg przywilejów.
W trzydziestu sześciu artykułach szczegółowo uregulowano status prawny ludności żydowskiej. Najważniejszym z nich było oddanie Żydów władzy książęcej reprezentowanej przez wojewodę