Tragiczne lata II wojny światowej i Holokaust to niezwykle ważny, lecz niejedyny rozdział historii Żydów w Polsce. Wydarzenia z tamtych „czasów pogardy”, jak również mord kielecki w 1946 r. czy marzec ‘68 wciąż budzą emocje, jątrzą rany i odnawiają spory.
Chcemy choć w maleńkiej cząstce naprawić wieloletnie zaniedbania i po prostu przystępnie i w wielotysięcznym nakładzie przedstawić historię Żydów polskich. Choćby w zarysie. Będziemy starać się przedstawiać tę historię rzetelnie, przedkładając sprawdzone fakty nad teorie wynikające z braku znajomości podstawowych faktów właśnie. Dotyczy to zwłaszcza antagonizmów i konfliktów między Polakami i Żydami. Tu nie będzie miejsca na napastliwą retorykę, półprawdy i krzywdzące uogólnienia. Cykl przygotowujemy razem z redakcją „Mówią wieki”.
Tak chcemy zredagować wszystkie odcinki przedstawiające pasjonującą historię polskiego żydostwa w układzie chronologicznym, od początków państwa polskiego aż po współczesność – wykaz zeszytów na ostatniej stronie.
Żydzi znaleźli w Polsce miejsce wyjątkowe. Świadczy o tym już początek naszych wspólnych dziejów dawno temu, we wczesnym średniowieczu. Uciekali tu wówczas przed pogromami w zachodniej Europie, zwłaszcza w okresie wojen krzyżowych i epidemii czarnej śmierci. Znajdowali miejsce do życia i pracy, tolerancję ze strony mieszkańców, życzliwość takich książąt, jak Bolesław Pobożny ze swoim statutem kaliskim. Piszemy o tym już w tym zeszycie. Obok głównego wątku: historii Żydów polskich w okresie wczesnego średniowiecza, zamieścimy też stałe rubryki o świętach i pojęciach żydowskich, a także o słownictwie polskim żydowskiego pochodzenia, o dowcipie i kuchni żydowskiej. Pierwszy zeszyt jest wzbogacony o rozmowę ze znawcą dziejów polsko-żydowskich, historię starożytnego Izraela oraz diaspory, kalendarz żydowski.
Dobre stosunki między obu nacjami utrzymywały się przez wieki, czyniąc z Rzeczypospolitej najliczniejsze skupisko Żydów na świecie, z promieniującymi na całą diasporę ośrodkami nauki i religii. Przypomnijmy utworzoną wtedy, piękną analizę słowa Polanya, jak po hebrajsku nazywa się nasz kraj. Otóż Po (tutaj), lan (mieszka) i ya (Bóg) układa się w: Tutaj mieszka Bóg. Inne hebrajskie słowo – Polin oznacza: Tutaj odpocznij. Warto zapamiętać.
