Kuchnia pod mezuzą - Bułka z dziurką

O ile chałka jest w żydowskiej tradycji najważniejszym pieczywem świątecznym, o tyle najpopularniejszym wypiekiem dnia codziennego są bajgle. Bajgle, czyli odmiana obwarzanków. Ich kulinarna specyfika polega właśnie na tym, że przed upieczeniem trzeba je obgotować we wrzątku – obwarzyć.

Publikacja: 21.04.2008 06:10

Kuchnia pod mezuzą - Bułka z dziurką

Foto: Rzeczpospolita

Wiadomo prawie na pewno, że jest to wynalazek polski, trudno by jednak osądzić, czy zainicjowany przez gospodynie żydowskie, czy przez chrześcijańskie chłopstwo, czy też może przez jakichś zamkniętych w klasztorze braciszków. Najstarsze zapisy o krakowskich obwarzankach pochodzą z XV w. Natomiast bajgle jako takie pojawiają się w piśmiennictwie w dokumencie z 1610 r., który mówi o żydowskim zwyczaju obdarowywania nimi młodych matek. Różnicy między bajglem a obwarzankiem można by się dopatrywać w tym, że te drugie przed sklejeniem w kółko skręca się spiralnie. Tak czy owak straganik obwieszony girlandami bajglowych kółek rozmaitej wielkości stał się jedną z ikon zaprzeszłego świata polskich Żydów.

Z krakowskiego Kazimierza bajgle znikły wraz z jego mieszkańcami, ale znalazły świetny grunt w Stanach Zjednoczonych, jako najprostszy sposób na zarobek wśród żydowskich emigrantów. Stopniowo podbiły całą Amerykę (Amerykanie przekrawają je w poprzek i smarują twarożkiem Philadelphia). Niedawno powróciły na Kazimierz w charakterze reeksportu pod nową anglosaską nazwą bagels [czyt: bejgls]. Aż czasem żal serce ściśnie.

Bajgle długo zachowują zdatność do spożycia, nawet gdy są twarde i suche, ale najlepsze są świeże – chrupkie z wierzchu, w środku zaś miękkie i puszyste.

1 kg mąki

70 g drożdży

1 jajko

4 łyżki masła

3 łyżeczki soli

1 łyżeczka cukru

0,5 l wody

Drożdże pokruszyć i zalać niewielką ilością ciepłej wody. Dodać cukier i pół łyżeczki soli, wymieszać i odstawić, aż drożdże się zaktywizują.

Przesiać mąkę do miski. Zrobić wgłębienie, wsypać resztę soli, wlać drożdże, roztopione (ale nie gorące!) masło i powoli wyrabiać, stopniowo dodając resztę wody, aż ciasto przestanie się kleić do ręki i brzegów miski. Przykryć szmatką i odstawić w ciepłe miejsce na godzinę, do wyrośnięcia.

Przez chwilę poboksować ciasto pięścią i ugniatać jeszcze 10 minut. Uformować wałek, pokroić na równe kawałki i każdy z nich złączyć końcami, aby powstały kółka. Ułożyć na posypanej mąką stolnicy i przykryć mokrą ściereczką.

Po kwadransie obgotować je we wrzątku, po minucie z każdej strony, i kłaść na wysmarowaną masłem blachę. Gdy ostygną, posmarować rozkłóconym jajkiem i piec 20 – 25 minut w temperaturze 180 st.

Przed upieczeniem można posypać je makiem lub ziarnem sezamowym.

Wiadomo prawie na pewno, że jest to wynalazek polski, trudno by jednak osądzić, czy zainicjowany przez gospodynie żydowskie, czy przez chrześcijańskie chłopstwo, czy też może przez jakichś zamkniętych w klasztorze braciszków. Najstarsze zapisy o krakowskich obwarzankach pochodzą z XV w. Natomiast bajgle jako takie pojawiają się w piśmiennictwie w dokumencie z 1610 r., który mówi o żydowskim zwyczaju obdarowywania nimi młodych matek. Różnicy między bajglem a obwarzankiem można by się dopatrywać w tym, że te drugie przed sklejeniem w kółko skręca się spiralnie. Tak czy owak straganik obwieszony girlandami bajglowych kółek rozmaitej wielkości stał się jedną z ikon zaprzeszłego świata polskich Żydów.

Historia
Zaprzeczał zbrodniom nazistów. Prokurator skierował akt oskarżenia
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity od Citibanku można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Historia
Krzysztof Kowalski: Kurz igrzysk paraolimpijskich opadł. Jak w przeszłości traktowano osoby niepełnosprawne
Historia
Kim byli pierwsi polscy partyzanci?
Historia
Generalne Gubernatorstwo – kolonialne zaplecze Niemiec
Materiał Promocyjny
Sieć T-Mobile Polska nagrodzona przez użytkowników w prestiżowym rankingu
Historia
Tysiąc lat polskiej uczty