W hebrajskim Rosz Chodesz oznacza Początek Miesiąca. Żydowski miesiąc rozpoczyna się wraz z pojawieniem się Księżyca w nowiu (molad). W czasach talmudycznych nów nie był ustalany na podstawie obliczeń, lecz w wyniku zeznań dwóch naocznych świadków przed Sanhedrynem w Jerozolimie. Wiadomość uroczyście obwieszczano i za pomocą znaków z ognia, a następnie za pośrednictwem posłańców, przekazywano dalej.
W połowie IV wieku zrezygnowano z potwierdzania nowiu przez świadków. Zachował się zwyczaj, by podczas szabatu przed nowiem po haftarze odmawiano w synagodze błogosławieństwo birkat ha-chodesz (beracha) wiążące się z nowym miesiącem.
Rosz Chodesz uważany jest za dzień półświąteczny i obchodzony przez jeden lub dwa dni, w zależności od momentu ukazania się Księżyca. Dozwolone jest wykonywanie pracy, ale kobiety powinny powstrzymać się od cięższych zajęć. Przez analogię do innych świąt Rosz Chodesz ustanowiono dniem radości, w którym zabroniony jest wszelki post. Liturgia tego dnia obejmuje odmawianie Pół-Halelu do Szmone esre i do modlitwy przy stole włącza się modlitwę Jaale we-jawo („Niech się wzniesie i przybędzie”). Opuszcza się Tachanum, odmawia się dodatkowo musaf. Kabaliści świętowali dzień poprzedzający Rosz Chodesz jako dzień pokuty i postu.
(na podst. „Leksykonu judaistycznego”, Warszawa 2007)
