W wyniku działań mieszczan królowie nadawali miastom przywileje usuwające Żydów. Nastroje antyżydowskie znajdowały też wyraz w różnego rodzaju przepychankach czy tumultach, w których często prowodyrami byli czeladnicy lub młodzież studencka. Niekiedy rozruchy wzniecane były przez księży czy wędrownych kaznodziejów. Stałym elementem rozruchów było plądrowanie sklepów i magazynów należących do Żydów i rabowanie towarów, zwłaszcza alkoholu.
Piotr Skarga uważał, że Żydzi „czeladź chrześcijańską chowając, od Chrystusa je odwodzą i niewiasty chrześcijańskie, które im służą, brzemienne czynią na wzgardę wielką krwie chrześcijańskiej”
Ciekawe okoliczności doprowadziły do wybuchu tumultu w Poznaniu w 1618 r. Malarz Armon namalował na murze poznańskiego ratusza Żydów siedzących na wieprzach. Wywołało to reakcję gminy żydowskiej, która zwróciła się ze skargą do burmistrza. Za radą burmistrza zapłacono malarzowi za usunięcie malowidła, jednak w jego miejscu umieścił on nowotestamentową scenę wypędzenia handlujących Żydów ze świątyni. Co więcej, na murze pojawił się znowu wizerunek Żydówki i Żyda siedzących na świni (wizerunek kobiety przedstawiał rzeczywistą postać, pochwyconą siłą przez czeladników malarskich i sportretowaną). W trakcie wykonywania malowidła doszło do tumultu, podczas którego gromadzące się pod ratuszem pospólstwo ruszyło na dzielnicę żydowską, zdemolowało synagogę i poraniło wielu Żydów. Dopiero interwencja wojewody zakończyła rozruchy.
Stałym elementem rozruchów było plądrowanie sklepów i magazynów należących do Żydów i rabowanie towarów, zwłaszcza alkoholu
Ze środowisk mieszczańskich wywodziła się przeważająca większość autorów dzieł antyżydowskich. Pochodzenia mieszczańskiego byli m.in. Przecław Mojecki, Szymon Aleksander Hubicki, Sebastian Miczyński, Jan Achacy Kmita, Sebastian Śleszkowski, Gaudenty Pikulski. W ich pracach znajdujemy szereg kwestii, które stanowiły przedmiot sporu między ludnością chrześcijańską i żydowską w miastach (kwestie handlu i rzemiosła żydowskiego, praktykowania przez Żydów zawodu lekarza, świadczeń ze strony Żydów).