Pogłówne w dobrej monecie

Jak wielkie było ich znaczenie, pokazują zabiegi Żydów, zarówno poszczególnych gmin, jak i sejmów żydowskich, mające na celu uzyskanie przychylnych zapisów, a udaremnienie niekorzystnych. Wymagało to stałej, czujnej obserwacji obrad szlacheckich, wielu starań i nakładów finansowych.

Wśród kwestii dotyczących Żydów najwięcej uwagi sejmującej i sejmikującej szlachty zajmowały sprawy fiskalne, przede wszystkim dotyczące wyznaczania i poboru pogłównego żydowskiego. Żądano, aby podatek ten płacony był rzeczywiście od głowy, co wynikało z przeświadczenia, że pobierana suma ryczałtowa nie odpowiada liczbie Żydów, która – zdaniem szlachty – była dużo wyższa. W uchwałach sejmikowych pojawiał się także postulat, aby pogłówne żydowskie płacone było dobrą monetą, przeważnie srebrną, ewentualnie złotą. Oprócz wysokości samej sumy pogłównego żydowskiego proponowano także wykorzystanie pieniędzy z podatków żydowskich na różne doraźne potrzeby, na przykład na zapłatę wojsku czy wzmocnienie twierdz na kresach Rzeczypospolitej. Oprócz pogłównego żydowskiego w uchwałach sejmowych i sejmikowych pojawiały się także inne podatki nakładane na Żydów (np. nadzwyczajne podatki wojenne, szos, podymne, szelężne, czopowe, akcyza, różne cła). Niekiedy zobowiązywano Żydów do wystawienia określonej liczby żołnierzy na wyprawę wojenną lub do dostarczenia określonej ilości prochu i ołowiu, zdarzała się też zamiana tego obowiązku na opłatę pieniężną.