Od jednego do dwóch Bundów

Ostatnie dwie dekady XIX wieku były okresem formowania się nowoczesnych ruchów żydowskich, które proponowały nowe rozwiązania polityczne i społeczne.

Publikacja: 28.07.2008 13:30

Od jednego do dwóch Bundów

Foto: Zbiory ŻIH

Red

Część środowisk żydowskich przyłączyła się do powstających wówczas ruchów lewicowych, które głosiły idee równouprawnienia Żydów. Część upatrywała rozwiązania w syjonizmie, środowiska tradycyjne również stworzyły polityczną reprezentację, która miała za zadanie chronić ich interesy.

Socjalistyczne grupy robotników, rzemieślników oraz drobnych kupców żydowskich powstawały w rosyjskiej strefie osiedlenia już w latach 80. XIX w.

SDKPiL zakładała, że walka o niepodległość Polski jest niepotrzebna, a nawet szkodliwa, gdyż uwikła Polskę w wojny imperialistyczne z sąsiadami

W 1897 r. w Wilnie doszło do ich zjednoczenia i powstania Ogólnożydowskiego Związku Robotniczego na Litwie, w Polsce i w Rosji, nazywanego potem w skrócie Bundem. Bund walczył o poprawę warunków pracy; wzywał także do walki politycznej, która miała na celu obalenie caratu, wierząc, że ustrój demokratyczny zagwarantuje swobody polityczne i równouprawnienie wszystkich narodów, w tym Żydów. Jego członkowie uważali, że przyszłość Żydów związana jest z krajem, w którym mieszkają, i przeciwstawiali się koncepcjom syjonistycznym. W 1898 r. partia weszła w skład Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR). Stanowiąc jej część autonomiczną do 1902 r., była postrzegana jako wewnętrzna reprezentacja Żydów. Mimo to wielu socjalistów o żydowskich korzeniach, pochodzących spoza strefy osiedlenia, wstąpiło bezpośrednio do SDPRR.

Z szeregów OB PPS wywodzili się m.in. bojowcy: Sonia Mendelsohn, Kasztan Mendelsohn i Baruch Szulman, którzy dokonali zamachu na oficera carskiej policji Konstantinowa

W 1915 r. Bund podzielił się na dwie samodzielne partie – rosyjską (zakończyła działalność w 1922 r.) i polską. Tuż przed odzyskaniem niepodległości Bund zorganizował na terenie Polski dwie nielegalne konferencje partyjne (w latach 1917 i 1918). Następnie wziął udział w pierwszych wyborach parlamentarnych do Sejmu polskiego. Najbardziej znanymi działaczami byli: Wiktor Alter, Henryk Ehrlich, Maurycy Orzech i Szmul Zygielbojm.

Część środowisk żydowskich przyłączyła się do powstających wówczas ruchów lewicowych, które głosiły idee równouprawnienia Żydów. Część upatrywała rozwiązania w syjonizmie, środowiska tradycyjne również stworzyły polityczną reprezentację, która miała za zadanie chronić ich interesy.

Socjalistyczne grupy robotników, rzemieślników oraz drobnych kupców żydowskich powstawały w rosyjskiej strefie osiedlenia już w latach 80. XIX w.

Historia
Na ratunek zamkowi w Podhorcach i innym zabytkom
Historia
„Apokalipsa była! A w literaturze spokój”
Historia
80. rocznica wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau. Świat słucha świadectwa ocalonych
Historia
Pamięć o zbrodniach w Auschwitz-Birkenau. Prokuratura zamknęła dwa istotne wątki
Historia
Był ślub w Auschwitz. Tylko jeden