W 1703 roku w Stambule nieopłaceni żołnierze zbuntowali się przeciwko sułtanowi Mustafie II i znienawidzonemu muftiemu Feyzullahowi Efendiemu. Niebawem przyłączyła się do nich ludność cywilna. Powstańcy zażądali obniżenia podatków i zmiany skostniałej administracji, a wobec sprzeciwu sułtana zdetronizowali go. Nowym sułtanem wybrali jego brata Ahmeda III. 17 lat później, na fali niezadowolenia z klęski w wojnie z Persją, on również został obalony.
16 maja 1703 roku na Wyspie Zajęczej u ujścia Newy na rozkaz cara Piotra I rozpoczęto budowę Twierdzy Pietropawłowskiej, zalążka Sankt Petersburga. Równocześnie na Wyspie Kotlin w Zatoce Fińskiej ruszyła budowa twierdzy Kronszlot (dziś Kronsztad). W listopadzie 1704 roku car przyjął w Sankt Petersburgu pierwsze poselstwo zagraniczne. Miasto stało się stolicą Rosji w 1712 roku, kiedy z Moskwy nad Newę przeniósł się senat i większość urzędów centralnych.
W 1700 roku król polski i elektor saski August II Wettyn w sojuszu z Danią i Rosją rozpoczął wojnę ze Szwecją. Król szwedzki Karol XII, łatwo rozprawiwszy się z Duńczykami i pobiwszy Rosjan pod Narwą, w 1702 roku opanował większość Rzeczypospolitej. Dwa lata później opozycja antykrólewska zawiązała pod osłoną Szwedów konfederację, zdetronizowała Augusta II i obwołała królem Stanisława Leszczyńskiego. W odpowiedzi zwolennicy Wettyna zawiązali w Sandomierzu swoją konfederację i nie uznali elekcji Leszczyńskiego.
