Zaspokoić bytowe potrzeby

Publikacja: 06.10.2008 09:16

Ida Kamińska, wybitna aktorka Teatru Żydowskiego, w tytułowej roli w sztuce Salomona Ettingera „Serk

Ida Kamińska, wybitna aktorka Teatru Żydowskiego, w tytułowej roli w sztuce Salomona Ettingera „Serkełe”

Foto: ŻIH

Red

W pierwszym roku Polski Ludowej uwaga aktywistów żydowskich koncentrowała się na zaspokojeniu podstawowych potrzeb bytowych rodaków oraz reprezentowaniu ich wobec nowej administracji państwowej oraz samorządowej. Syjonista dr Emil Sommerstein, przewodniczący CKŻP w latach 1944 – 1946, występował do władz Polski Ludowej w ważnych sprawach nurtujących Żydów, na forum KRN przemawiał np. na temat przejawów antysemityzmu.

Przez Polskę przewinęło się w okresie dwóch pierwszych powojennych lat około 250 tys. osób zarejestrowanych w komitetach żydowskich. Nie wszyscy obywatele o żydowskich korzeniach się rejestrowali. Np. lewicowy syjonista Adolf Berman, następca Emila Sommersteina na stanowisku przewodniczącego, zarejestrował się w Wydziale Ewidencyjno-Statystycznym CKŻP, a jego brat Jakub tego nie uczynił. W wyniku emigracji społeczność żydowska stopniała do marca 1947 r. do około 100 – 110 tys. osób. Na tym poziomie ustabilizowała się na kilkanaście miesięcy.

[wyimek]Bracia Izak i Saul Goskind przekonali CKŻP, Joint i Aleksandra Forda do projektu kręcenia filmów o tematyce żydowskiej w jidysz[/wyimek]

Dzieci uczęszczały do kilkudziesięciu szkół prowadzonych przez CKŻP, partie polityczne i kongregacje religijne. Kilkanaście tysięcy osób pracowało w spółdzielniach produkcyjno-usługowych, których utworzono w latach 1945 – 1948 około 200. Repatrianci pracujący wcześniej w ZSRR w fabrykach, kopalniach i hutach znaleźli zatrudnienie zgodne z nowymi kwalifikacjami, np. w Wałbrzychu w kopalniach, hucie i koksowni. Setki osób otrzymały pracę w bielskich i łódzkich zakładach tekstylnych. Kilkuset rolników, hodowców i rybaków osiadło na wsi na Dolnym Śląsku i w okolicach Szczecina.

Bujnie rozwijało się życie kulturalne. Aktorzy i artyści estradowi początkowo podróżowali od jednego skupiska żydowskiego do drugiego jak dawne wędrowne trupy teatralne. Napływ dziesiątków tysięcy odbiorców doprowadził do założenia stałych teatrów żydowskich w Łodzi i Wrocławiu. Po powrocie z Rosji w 1946 r. ważną rolę w nich odgrywali Ida Kamińska, jej mąż Marian Melman i reżyser Jakub Rotbaum, wspierani przez kilkudziesięciu przedwojennych aktorów. Równolegle przystąpiono do kształcenia nowych kadr. Grano przede wszystkim sztuki klasyków literatury jidysz i repertuar przedwojenny.

[wyimek]Członek KC PZPR Szymon Zachariasz postulował usunięcie z Polski wszystkich „reakcjonistów”, w tym syjonistów, pracowników kongregacji religijnych oraz prywatnych przedsiębiorców [/wyimek]

Bracia Izak i Saul Goskind przekonali CKŻP, Joint i Aleksandra Forda do projektu kręcenia filmów o tematyce żydowskiej w jidysz. Powstała spółdzielnia produkcji filmów Kinor. Jej pracownicy dokumentowali wydarzenia zachodzące w środowisku żydowskim. Pierwszy obraz dokumentalny dotyczył osiedla żydowskiego na Dolnym Śląsku. Nakręcono go w 1947 r. Był to 15-minutowy film „Der jidyszer jiszuw in Niderszlezie”. Trwały już wtedy prace przy większym przedsięwzięciu, jakim był film dokumentalny „Mir lebngeblibene” (My, którzy przeżyliśmy). Jego premiera odbyła się w 1948 r. Dzieje spółdzielni Kinor dobiegły końca, gdy jej główni animatorzy wyemigrowali do Izraela w 1949 r.

Pierwszą gazetą żydowską w powojennej Polsce był organ CKŻP „Dos Naje Lebn” wydawany od 1945 r. W ślad za nim od 1946 r. zaczęły się ukazywać polsko- i żydowskojęzyczne pisma partii politycznych, w tym gazeta PPR „Fołks-Sztyme”. Najważniejszym pismem kulturalnym był miesięcznik „Jidysze Szriftn”. Łącznie w drugiej połowie lat 40. ukazały się 74 tytuły periodycznych pism żydowskich.

Głód słowa żydowskiego zaspokajały książki wydawane przez różne środowiska polityczne, lokalne żydowskie komisje historyczne i działające od 1947 r. wydawnictwo Idisz Buch.

W pierwszym roku Polski Ludowej uwaga aktywistów żydowskich koncentrowała się na zaspokojeniu podstawowych potrzeb bytowych rodaków oraz reprezentowaniu ich wobec nowej administracji państwowej oraz samorządowej. Syjonista dr Emil Sommerstein, przewodniczący CKŻP w latach 1944 – 1946, występował do władz Polski Ludowej w ważnych sprawach nurtujących Żydów, na forum KRN przemawiał np. na temat przejawów antysemityzmu.

Przez Polskę przewinęło się w okresie dwóch pierwszych powojennych lat około 250 tys. osób zarejestrowanych w komitetach żydowskich. Nie wszyscy obywatele o żydowskich korzeniach się rejestrowali. Np. lewicowy syjonista Adolf Berman, następca Emila Sommersteina na stanowisku przewodniczącego, zarejestrował się w Wydziale Ewidencyjno-Statystycznym CKŻP, a jego brat Jakub tego nie uczynił. W wyniku emigracji społeczność żydowska stopniała do marca 1947 r. do około 100 – 110 tys. osób. Na tym poziomie ustabilizowała się na kilkanaście miesięcy.

Historia
Zaprzeczał zbrodniom nazistów. Prokurator skierował akt oskarżenia
Historia
Krzysztof Kowalski: Kurz igrzysk paraolimpijskich opadł. Jak w przeszłości traktowano osoby niepełnosprawne
Historia
Kim byli pierwsi polscy partyzanci?
Historia
Generalne Gubernatorstwo – kolonialne zaplecze Niemiec
Materiał Promocyjny
Big data pomaga budować skuteczne strategie
Historia
Tysiąc lat polskiej uczty
Materiał Promocyjny
Seat to historia i doświadczenie, Cupra to nowoczesność i emocje