Arsenał minionych wieków

[srodtytul]Zamek kapiszonowy[/srodtytul]

Ostatni typ zamka w długiej historii odprzodowej broni palnej zaczął się rozprzestrzeniać w latach 30. XIX wieku. Zasadnicze novum stanowił zapłonnik, czyli kapiszon. Była to miedziana kapsułka wypełniona piorunianem rtęci, czyli związkiem chemicznym, który wybucha pod wpływem bodźców mechanicznych. Choć pioruniany i ich właściwości znane były znacznie wcześniej, nie potrafiono z nich efektownie korzystać, co stało się zresztą przyczyną wielu nieszczęśliwych wypadków (próbowano ich używać jako ładunku miotającego). Dopiero na początku XIX wieku nastąpił przełom; najpierw niejaki Aleksander Forsyth, domorosły chemik i pastor jednocześnie, opracował skuteczną metodę inicjowania wystrzału za pomocą piorunianu (tzw. zamek flakonowy), a potem Joshua Shaw skonstruował kapiszon. Teraz wystarczyło już tylko opracować sposób przenoszenia ognia do komory nabojowej.

Otóż w miejsce dotychczasowej panewki zastosowano tzw. kominek; na ów kominek nakładano kapiszon, w który uderzał kurek/młotek, napędzany tak jak w skałkówce. Następowała detonacja piorunianu, a ścieżka ognia poprzez kanał kominka dostawała się do komory z prochem, inicjując wystrzał. Młotek kurka posiadał wgłębienie, w które w momencie uderzenia wchodził kapiszon; dzięki temu nie dochodziło do rozprysku ognia mogącego poparzyć dłoń bądź oczy strzelca. Ładowanie broni było identyczne jak wcześniej, czyli najpierw proch, potem kula i przybitka, ubite razem stemplem, ale nie trzeba już było podsypywać panewki, co zwiększało nieco szybkostrzelność. Wilgoć i wiatr teraz nie miały większego znaczenia. Pewność strzału była prawie stuprocentowa (przy odpowiedniej konserwacji broni rzecz jasna), tym bardziej że piorunian dawał bardzo dużą energię i proch w komorze spalał się szybciej i równomierniej. Kiedy nowy wynalazek, jak zwykle po oporach, zaakceptowany został przez kręgi wojskowe, rozpoczęto przerabiać olbrzymie zapasy starych karabinów i pistoletów z zamkami skałkowymi, co było procesem stosunkowo prostym (wymiana panewki i modernizacja kurka). Zresztą oba typy współwystępowały jeszcze jakiś czas – szczególnie gdy walczyły formacje nieregularne, jak podczas wojny o Teksas.

[srodtytul]Broń Teksańczyków[/srodtytul]

Statystyki strat poniesionych w bitwach Teksańczyków i Meksykanów są wymowne; w kilkudniowych zaciętych walkach o San Antonio zginęło 150 żołnierzy i zaledwie kilku powstańców, w innych starciach bywało bardzo podobnie.

Przyczyną były doskonałe umiejętności strzeleckie od dzieciństwa obytych z bronią Teksańczyków i amerykańskich ochotników oraz sama broń, prywatna, dobrej jakości, wytwarzana w rozlicznych prywatnych rusznikarniach, tak charakterystycznych dla amerykańskiej tradycji.

Śmiercionośne były przede wszystkim myśliwskie gwintowane karabiny podobne do tych, które 21 lat wcześniej spowodowały spustoszenie w angielskiej „czerwonej linii” pod Nowym Orleanem. Obok słynnych długolufowych Kentucky Rifles (popularna nazwa) używano zapewne karabinów produkowanych przez Sama Hawkena z St Louis w Missouri, cenionych przez traperów, myśliwych, wszelkiej maści kolonizatorów Zachodu. Część broni, zarówno krótkiej, jak i długiej, miała już zamki kapiszonowe; kapiszonowym sztucerem przerobionym ze skałkowego posługiwał się m.in. Davy Crockett.

Obok egzemplarzy prywatnych, myśliwskich, wykorzystywano także regulaminową broń wojskową, którą kupowano w Stanach Zjednoczonych. Wśród nich były skałkowe karabiny wz. 1803 i 1816 produkowane w pierwszej państwowej manufakturze Harpers Ferry, wzorowane na francuskiej „trzy siódemce”. Nie zabrakło oczywiście zdobytych na Meksykanach angielskich karabinów.

Artyleria była bardzo różna, stanowiły ją głównie przejęte w teksańskich fortach lub zdobyte na wrogu działa, ale w Alamo znalazła się także armatka okrętowa.

Najcięższa była 18-funtówka. Dużym problemem był niedobór amunicji do armat, której oczywiście nie produkowano. Do dzisiaj w Alamo znajduje się kilka oryginalnych luf z czasów oblężenia.

Z rewolucją teksańską nieodłącznie kojarzy się także tzw. nóż Bowiego. Solidnie profilowane, jednosieczne ostrze z obosiecznym sztychem mierzyło ok. 35 cm. Rękojeść zaopatrzona była w masywny esowaty jelec.