Pierwszy był "Dzień sobotni"

Początki prasy żydowskiej sięgają czasów najdawniejszych, kiedy pojawiały się pisma ulotne, listy (m. in. dyplomatyczne, religijne, handlowe) kopiowane w kilku egzemplarzach, doniesienia kupieckie z wiadomościami o rynkach zbytu i cenami towarów, a nawet o toczonych w różnych krajach wojnach

Publikacja: 27.10.2008 07:01

Czasopismo „Measef” ukazujące się w Królewcu, 1784 rok

Czasopismo „Measef” ukazujące się w Królewcu, 1784 rok

Foto: Zbiory ŻIH

Red

Żydowski historyk Jakub Szacki wspomina o liście kupca toruńskiego z 1409 r. do znajomego: „Proszę cię o przysłanie mi cen rynkowych na wszystkie towary, a także wiadomości, co się dzieje na świecie”. Nie był to odosobniony przypadek rozprzestrzenienia informacji.

Ośrodkiem rozwoju prasy żydowskiej w XVIII w., przede wszystkim hebrajskiej, stają się Niemcy, skąd przenika ona do Polski. Tu uzyskuje współpracowników, m.in. Salomona Majmona (ur. 1754 r. w Suchowym Borze k. Nieświerza, zm. 1800 r., filozof i pisarz, piszący w języku hebrajskim, niemieckim i łacińskim), który współpracował z wydawanym w Królewcu czasopismem „Measef” (Zbiór, 1783 – 1811). Pierwszą w ogóle gazetą żydowską była wydawana w 1675 r. w Amsterdamie w języku holenderskim „Gazeta de Amsterdam”.

Jednakże pierwszymi periodycznymi gazetami w języku jidysz były wydawane w Holandii „Kurant” (1686 – 1687) i wcześniejszy „Cajtung aus India” (1667) oraz późniejszy „Dyskurs” (1798), choć próby czyniono w różnych krajach. W Brzegu Dolnym na Śląsku (d. Dührnfurt), w latach 1771 – 1772 wydawano „Dirnfurter Priviligirte Cajtung”, ukazujący się we wtorki i czwartki. Jego język był właściwie niemiecki, drukowany hebrajskimi czcionkami.

[wyimek]Wydarzeniem było ukazanie się w 1862 r. tygodnika – przez pewien czas dziennika – w języku hebrajskim „Hacefira” („Świt” ew. „Jutrzenka”), założonegoi redagowanego przez Chaima Zeliga Słonimskiego [/wyimek]

W Polsce za pierwsze można uważać wydawane w Brodach pismo w języku hebrajskim „Olath Szabat” („Dzień sobotni”), organ galicyjskich oświeceniowców. Nieco wcześniej, od 1820 r. literat Sz. Kohen wydawał pismo pod nazwą „Bikkure ha Ittim” („Krytyka Czasu”).

Właściwy początek czasopiśmiennictwu żydowskiemu w jidysz i w języku polskim – na ziemiach polskich dał rzecznik asymilacji Antoni Eisenbaum, redaktor tygodnika „Dostrzegacz Nadwiślański – Der Beobachter an der Weichsel” (1823 – 1824), o którym obszerniej pisaliśmy w zeszycie nr 14 (15 lipca br.).

Zdziwienie budzi fakt, że zarówno Orgelbrandowie, jak i Glücksbergowie, wydawcy licznych czasopism polskich w XIX w., nie pokusili się o wydawanie periodyków żydowskich. Niemniej ukazywały się dwa znakomicie redagowane czasopisma w języku polskim – „Jutrzenka – Tygodnik dla Izraelitów Polskich” (założony w 1861 r.), redagowany przez Daniela Neufelda, oraz „Izraelita” (1866 – 1912), redagowany m.in. przez Samuela Cwi Peltyna.

Ważne było wydawanie pierwszego, nie licząc „Dostrzegacza”, tygodnika w jidysz – „Warszojer Jidisze Cajtung” (1867 – 1868) pod redakcją Hilela Gladszterna, który wspomniał, że ów periodyk będzie pożyteczny do czasu, aż Żydzi przywykną do czytania czasopism żydowskich w języku krajowym – polskim.

Wydarzeniem było ukazanie się w 1862 r. tygodnika – przez pewien czas dziennika – w języku hebrajskim „Hacefira” („Świt” ew. „Jutrzenka”), założone i redagowane przez Chaima Zeliga Słonimskiego (w 1886 r. redakcję przejął Nachum Sokołów). Głównym zadaniem tego pisma było popularyzowanie wiedzy przyrodniczej, astronomii, matematyki, fizyki, chemii. Publikowano w nim pionierskie artykuły o elektryczności, telegrafie, fotografii itp. „Hacefira” ukazywała się do 1931 r.

[i]Marian Fuks, profesor historii, były dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego[/i]

Żydowski historyk Jakub Szacki wspomina o liście kupca toruńskiego z 1409 r. do znajomego: „Proszę cię o przysłanie mi cen rynkowych na wszystkie towary, a także wiadomości, co się dzieje na świecie”. Nie był to odosobniony przypadek rozprzestrzenienia informacji.

Ośrodkiem rozwoju prasy żydowskiej w XVIII w., przede wszystkim hebrajskiej, stają się Niemcy, skąd przenika ona do Polski. Tu uzyskuje współpracowników, m.in. Salomona Majmona (ur. 1754 r. w Suchowym Borze k. Nieświerza, zm. 1800 r., filozof i pisarz, piszący w języku hebrajskim, niemieckim i łacińskim), który współpracował z wydawanym w Królewcu czasopismem „Measef” (Zbiór, 1783 – 1811). Pierwszą w ogóle gazetą żydowską była wydawana w 1675 r. w Amsterdamie w języku holenderskim „Gazeta de Amsterdam”.

Historia
Paweł Łepkowski: Najsympatyczniejszy ze wszystkich świętych
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Historia
Mistrzowie narracji historycznej: Hebrajczycy
Historia
Bunt carskich strzelców
Historia
Wojna zimowa. Walka Dawida z Goliatem
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Historia
Archeologia rozboju i kontrabandy