W CK monarchii

Kiedy ziemie podlegające Rosji były niedostępne dla aktorów żydowskich, główne ośrodki teatru jidysz znajdowały się pod zaborem austriackim. W Krakowie w 1887 r.

Publikacja: 17.11.2008 09:57

Red

Chaim Treitler chciał zbudować nawet odrębny budynek dla teatru, ale rada miejska ten wniosek odrzuciła, także głosami oświeconych Żydów. Znalazł więc dla siebie miejsce w kawiarniach i hotelach na Kazimierzu, z których wyruszał na gościnne występy do pobliskich miast: Rzeszowa i Tarnowa.

Kolejnym zespołem, który odwiedził Kraków, była niemiecko-żydowska trupa śpiewaków Trefniak (1892), następne notujemy na początku XX w. Od roku 1910 do 1939 spektakle odbywały się w sali przy ul. Bocheńskiej 7. W niej po I wojnie działało Towarzystwo „Krakowski Teatr Żydowski” (Gezelszaft „Krakower Jidisz Teater”), które postawiło sobie za cel utworzenie stałej sceny żydowskiej.

Pomimo kilku interesujących prób (1926 – 1927 – dyr. Jonas Turkow, 1927 – 1928 – dyr. Abraham Morewski, 1932 – 1933 – dyr. Mojżesz Lipman) Kraków pozostał jednak głównie miejscem gościnnych występów, m.in. Trupy Wileńskiej, Warszawskiego Teatru Artystycznego, Teatru Młodych oraz licznych kabaretów żydowskich.

Pierwszy stały, zawodowy teatr żydowski powstał we Lwowie w 1889 r. Jego twórca Jakub Ber Gimpel znalazł siedzibę w szynku z ogródkiem Pod Sroką, u stóp Góry Zamkowej, w którym występowali Śpiewacy Brodzcy, dodający do produkcji wokalnych jednoaktowe komedie, skecze i tańce. Gimpel, który był chórzystą opery polskiej, zaangażował aktorów głównie z Rumunii i Rosji, ale w następnych latach przyciągnął miejscowych artystów.

Na rozwój teatru lwowskiego wpłynął ożywczo Goldfaden, który po nieudanym pobycie w Ameryce kierował, na przełomie lat 80. i 90. XIX w., właśnie teatrem Gimpla. Grano w nim, oprócz jego sztuk, również dzieła z wielkiego repertuaru europejskiego przełożone na jidysz: „Juliusza Cezara” i „Kupca weneckiego” Shakespeare’a, „Zbójców” Schillera, „Rewizora” Gogola, „Uriela Akostę” Gutzkowa.

Na przełomie wieków wracający z Ameryki żydowscy aktorzy przywieźli do Europy, także do teatru Gimpla, nowy repertuar, który odznaczał się charakterem rewiowo-wodewilowym oraz tanimi efektami, dostosowanymi do najniższych gustów. Był to typowy teatr szmiry, teatr szund.

Chaim Treitler chciał zbudować nawet odrębny budynek dla teatru, ale rada miejska ten wniosek odrzuciła, także głosami oświeconych Żydów. Znalazł więc dla siebie miejsce w kawiarniach i hotelach na Kazimierzu, z których wyruszał na gościnne występy do pobliskich miast: Rzeszowa i Tarnowa.

Kolejnym zespołem, który odwiedził Kraków, była niemiecko-żydowska trupa śpiewaków Trefniak (1892), następne notujemy na początku XX w. Od roku 1910 do 1939 spektakle odbywały się w sali przy ul. Bocheńskiej 7. W niej po I wojnie działało Towarzystwo „Krakowski Teatr Żydowski” (Gezelszaft „Krakower Jidisz Teater”), które postawiło sobie za cel utworzenie stałej sceny żydowskiej.

Historia
Zaprzeczał zbrodniom nazistów. Prokurator skierował akt oskarżenia
Historia
Krzysztof Kowalski: Kurz igrzysk paraolimpijskich opadł. Jak w przeszłości traktowano osoby niepełnosprawne
Historia
Kim byli pierwsi polscy partyzanci?
Historia
Generalne Gubernatorstwo – kolonialne zaplecze Niemiec
Materiał Promocyjny
Big data pomaga budować skuteczne strategie
Historia
Tysiąc lat polskiej uczty
Materiał Promocyjny
Seat to historia i doświadczenie, Cupra to nowoczesność i emocje