Prawdopodobnie pierwotnie synagogi ograniczały się tylko do takich sal; dopiero później obrastały one pomieszczeniami pomocniczymi.
Sala główna w synagogach znanych z XI – XV w. była podłużna (w Wormacji, Pradze czeskiej, na Kazimierzu krakowskim, w Poznaniu). Należały one do tradycji zachodnioeuropejskiej. Pierwsze synagogi o planie kwadratowym lub zbliżonym do kwadratu pojawiły się w XVI – XVII w. na terenach, gdzie można dopatrywać się wpływów wschodnioeuropejskich (Lublin, Szczebrzeszyn, Zamość, Lwów).
Sala główna bywała nieraz zagłębiona o kilka stopni w stosunku do przedsionka i otaczającego terenu. Tłumaczy się to nieraz nawiązaniem do Psalmu 130: „Z głębokości wołam do Ciebie, Panie...”. Czasem zagłębiano tylko niewielki fragment posadzki w miejscu przeznaczonym dla prowadzącego modlitwę chazana: miał on pamiętać, że choć przewodzi wspólnocie – w rzeczywistości pozostaje jej sługą.
