Le bon sens... Napoleona Bonaparte

Część zesłania Józef Piłsudski odbył we wsi Tunka w powiecie irkuckim. Przebywało tam wówczas 19 zesłańców, wśród nich Lidia Łojko. Jak wspominała, Piłsudski często recytował im fragmenty dzieł Mickiewicza, szczególnie „Pana Tadeusza”.

Publikacja: 04.03.2009 12:30

Napoleon na polu bitwy. Rycina kolorowana z XIX wieku

Napoleon na polu bitwy. Rycina kolorowana z XIX wieku

Foto: Zbiory Andrzeja Nieuważnego

Które? Zaryzykowałbym twierdzenie, że znalazły się wśród nich ustępy „Dyplomatyki i łowów” – o Napoleonie zażywającym tabaki i, z pewnością, przedostatnia księga naszej narodowej epopei „Rok 1812” z pamiętnymi słowami:

„Bitwa! gdzie? w której stronie? pytają młodzieńce,Chwytają broń; kobiety wznoszą w niebo ręce;Wszyscy pewni zwycięstwa, wołają ze łzami:»Bóg jest z Napoleonem, Napoleon z nami«”.

Francuski cesarz był ulubioną postacią historyczną Piłsudskiego. Już 12-letni Ziuk w pisanym ręcznie „Gołębiu Zułowskim” pomieścił dwa szkice z refleksjami po lekturze „Historii Napoleona” Saint Hilaire’a: „Bitwa pod Austerlitz” i „Bitwa pod Arcole”.

Przyszły naczelnik państwa polskiego nie był odosobniony w kulcie „boga wojny”, choć wraz z upływem lat stawał się wobec niego coraz bardziej krytyczny. W 1931 roku opowiadał Arturowi Śliwińskiemu, jak to „z biegiem czasu wyczerpywała się energia twórcza Napoleona, który pracował coraz bardziej gorączkowo, motał się i brnął w sprzecznościach”. Cytował też napoleońskie listy, komentując je: „Cóż za różnica pomiędzy Napoleonem spod Ulm i Jeny a Napoleonem w wyprawie moskiewskiej”.

W XIX, a jeszcze i w XX stuleciu Bonaparte pojawiał się w wielu dziełach literackich, niezliczonych wierszach, powieściach i dramatach. „Mały kapral” był bohaterem utworów m.in. Byrona, Hugo, Heinego. Piłsudski na pewno znał pieśni tego ostatniego. 5 sierpnia 1923 roku w przemówieniu na II Zjeździe Legionistów nieprzypadkowo przywoływał i Napoleona, i pieśń Heinego o dwóch grenadierach.

Ciekawą notatkę po spotkaniu z Marszałkiem w Belwederze

15 stycznia 1934 r. sporządził Jan Szembek. Piłsudski w rozmowie z nim dał wyraz swym niepokojom związanym z przyszłością polskiej armii. „Komu ją zostawię?” – pytał retorycznie i zaraz odpowiadał: „Ja nie widzę komu. Wśród moich generałów nie widzę nikogo. Np. jeden, którego nawet bardzo cenię, on myśli, że wszystko można wyrachować, że na wszystko są cyfry. On myśli, że jest ścisły. On chce być ścisły, za ścisły. A przecież tak nie można. W matematyce jest rachunek prawdopodobieństwa. To trzeba brać pod uwagę. Napoleon mówi: „»la premiére régle d’action c’est de suivre le bon sens« (pierwszą zasadą działania jest postępować za zdrowym rozsądkiem). Tak, le bon sens... Tak, tak trzeba, a oni by chcieli wszystko obliczyć. Ja nie mogę mówić tym samym językiem co oni”.

A swój podziw dla geniuszu cesarza Francuzów wyraził najpełniej w maju 1921 roku w trakcie obchodów 100. rocznicy jego śmierci. To wtedy na galowym przedstawieniu w Teatrze Wielkim wystawiono żywy obraz przedstawiający skały Wyspy św. Heleny ze stojącym na nich Napoleonem, w którego wcielił się Ignacy Dygas, artysta opery warszawskiej. Gdy orkiestra zagrała „Marsyliankę”, stojący nieruchomo Dygas powoli zwrócił się w stronę loży, w której stał Piłsudski. „Efekt tego małego ruchu głowy – wspominał Wacław Jędrzejewicz – był tak olbrzymi, że sala szalała w oklaskach. Rzadko widziałem podobne wzruszenie, jakie ogarnęło publiczność”.

Które? Zaryzykowałbym twierdzenie, że znalazły się wśród nich ustępy „Dyplomatyki i łowów” – o Napoleonie zażywającym tabaki i, z pewnością, przedostatnia księga naszej narodowej epopei „Rok 1812” z pamiętnymi słowami:

„Bitwa! gdzie? w której stronie? pytają młodzieńce,Chwytają broń; kobiety wznoszą w niebo ręce;Wszyscy pewni zwycięstwa, wołają ze łzami:»Bóg jest z Napoleonem, Napoleon z nami«”.

Pozostało 86% artykułu
Historia
Zaprzeczał zbrodniom nazistów. Prokurator skierował akt oskarżenia
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Historia
Krzysztof Kowalski: Kurz igrzysk paraolimpijskich opadł. Jak w przeszłości traktowano osoby niepełnosprawne
Historia
Kim byli pierwsi polscy partyzanci?
Historia
Generalne Gubernatorstwo – kolonialne zaplecze Niemiec
Materiał Promocyjny
Najszybszy internet domowy, ale także mobilny
Historia
Tysiąc lat polskiej uczty
Materiał Promocyjny
Polscy przedsiębiorcy coraz częściej ubezpieczeni