Sprawa Katynia zajmuje w naszej świadomości szczególne miejsce, a dramatyczne wydarzenia pod Smoleńskiem z 10 kwietnia tego roku nadały mu światowy rozgłos. Przez wiele lat debata nad odpowiedzialnością za tę zbrodnię nie była możliwa, choć środowiska opozycyjne, rodziny zamordowanych i emigracja polityczna stawiali ją jako przykład zakłamania w stosunkach ze Związkiem Sowieckim.
Dopiero w 1993 roku Ministerstwo Obrony Narodowej powołało do życia Muzeum Katyńskie jako oddział Muzeum Wojska Polskiego. Dokonywane na terenie Rosji ekshumacje doprowadziły do wzbogacenia Muzeum Katyńskiego o relikwie wydobyte z grobów śmierci. Były to strzępy mundurów, orzełki, insygnia oficerskie, manierki, pasy i przybory do golenia, wreszcie pamiątki religijne. Należy zaznaczyć, że po przewiezieniu ich do kraju przeprowadzono skrupulatną identyfikację oraz czynności konserwacyjne umożliwiające ich prezentację na wystawie. Od tego czasu zgromadzono ponad 24 000 obiektów, imponującą bazę danych osobowych, fotografie oraz bibliotekę. Wzbogacono także katalog nagrań z rodzinami ofiar oraz osób, które przeszły przez Nieludzką Ziemię.
Skądinąd lokalizacja muzeum na ulicy Powsińskiej 13, w starych carskich jeszcze fortach, traktowana była jako tymczasowa. Była też zbyt mała dla wyeksponowania całości zgromadzonych materiałów. Poszukiwano godniejszego miejsca, zwłaszcza od 2006 roku. 17 września 2008 roku minister obrony narodowej Bogdan Klich poinformował o decyzji o przeniesieniu placówki do kaponiery (wysuniętej fortyfikacji umożliwiającej prowadzenie ognia wzdłuż muru fortecznego) w Cytadeli Warszawskiej. Obiekt ten posiada ok. 1000 metrów kwadratowych powierzchni wystawienniczej, dodatkowo do wykorzystania pozostaje teren tak zwanej Drogi Straży wzdłuż muru Cytadeli i działobitnia. Kolejnym etapem było rozpisanie międzynarodowego konkursu na aranżację zabytkowej przestrzeni. Jego rozstrzygnięcie oraz ogłoszenie zwycięzcy nastąpiło 8 kwietnia 2010 r. Kilkunastu z zaproszonych gości zginęło tragicznie dwa dni później pod Smoleńskiem.
Nowy projekt zakłada podział ekspozycji na kilka części. Na górnej kondygnacji dominować będą multimedia, na dolnej znajdą się relikwie wydobyte z grobów śmierci. Wszystko opatrzone elektroniką umożliwiającą kilka sposobów zapoznania się z problematyką – w wymiarze indywidualnym i zbiorowym. Wzdłuż Drogi Straży ustawione będą granitowe obeliski informujące o zawodach zamordowanych, w działobitni natomiast wyryte będą nazwiska ofiar oraz umieszczone symbole religijne. Podziemnym tunelem widzowie powrócą na plac przed kaponierą, gdzie będą się znajdować repliki wagonów kolejowych, podobne do tych, jakimi transportowano jeńców.
Autorką nowego logo jest Anna Kiedrzynek z Częstochowy, a strona internetowa [link=http://www.muzeumkatynskie.pl]www.muzeumkatynskie.pl[/link], obok wielu zakładek zawiera nagrania z rodzinami ofiar. Niezwykle istotne są dokumenty ze śledztw katyńskich pozyskane dzięki współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, partnerem przedsięwzięcia. Zakończenie prac, których wstępny kosztorys wynosi 12,3 mln złotych, przewidziane jest na rok 2012. Wtedy też Muzeum Katyńskie zostanie w pełni udostępnione zwiedzającym.
