Grudzień 70' – wciąż nie wiadomo jak zginął żołnierz

Szczecińska rada miasta w styczniu zobowiązała prezydenta do "trwałego oznaczenia miejsc śmierci ofiar Grudnia'70".

Radny PiS Andrzej Karut uważa, że odpowiednie byłoby umieszczenie 17 granitowych płyt w miejscach, gdzie ludzie zginęli lub zostali śmiertelnie ranni. Na tablicach wmurowanych w chodnik chciałby umieścić imię i nazwisko zabitego, wiek oraz miejsce, datę i przyczynę śmierci.

Ale na jednej z tablic nie wiadomo co napisać. Bo do dziś nie jest pewne, jak zginął żołnierz Stanisław Nadratowski.

Karut przeprowadził nawet prywatne śledztwo, próbując to ustalić. – Na 95 procent został zastrzelony przez ZOMO, 5 procent zostawiam dla wojska, które mogło go zabić za odmowę wykonania rozkazu – uważa radny.

[srodtytul]Wersja oficjalna[/srodtytul]

Oficjalnie zwiadowca z kompanii specjalnej 12. Dywizji Zmechanizowanej zginął 19 grudnia 1970 roku podczas nieostrożnego obchodzenia się z bronią. Hipotezę o samobójstwie odrzucono.

Jego ciało z przestrzeloną dwukrotnie głową znaleziono przed północą na podwórku kamienicy przy ul. Kaszubskiej 63/64.

Pod koniec stycznia 1971 roku śledczy z Wojskowej Prokuratury Garnizonowej mjr Ryszard Świderski umorzył śledztwo "z powodu niestwierdzenia czynu przestępczego".

[srodtytul]IPN: wypadek [/srodtytul]

W ubiegłym roku ojciec żołnierza Tadeusz Nadratowski napisał skargę do Kancelarii Prezydenta RP, że syna nie odznaczono pośmiertnie Złotym Krzyżem Zasługi, tak jak 42 ofiary z Elbląga, Gdańska, Gdyni i Szczecina. "Podczas naszych wizyt (w jednostce – przyp. aut.) syn bardzo głośno wyrażał się na temat odmowy strzelania do stoczniowców i dlatego mogę się tylko domyślać, że był to wyrok za niewykonanie rozkazu" – napisał.

Ta sugestia spowodowała, że przyczyną jego śmierci zajęła się Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie. Prokurator z IPN Zbigniew Kałużny przeanalizował akta z 1971 roku i odmówił wszczęcia śledztwa. W uzasadnieniu napisał, że prokuratorzy wojskowi prawidłowo i rzetelnie zbadali sprawę, a śmierć Nadratowskiego "nie nastąpiła w wyniku działań przestępczych osób trzecich".

"Była wynikiem wypadku związanego z nieostrożnym obchodzeniem się z bronią, niewątpliwie na skutek jego przemęczenia wykonywaniem obowiązków służbowych żołnierza" – podkreślił Kałużny, powtarzając przypuszczenia prokuratorów wojskowych sprzed lat.

[srodtytul]Kto zdjął karabin [/srodtytul]

"Rz" dotarła do akt z 1971 r. Wiele z ustaleń w nich zawartych może budzić wątpliwości.

18 grudnia kompania specjalna z 12. Dywizji Zmechanizowanej została wysłana transporterami opancerzonymi do centrum Szczecina. Ośmiu żołnierzy, w tym Nadratowskiego, wysłano przed restaurację Kaskada. Dowódca grupy szer. Stanisław Pajdosz zeznał, że około 15.30 "po ataku tłumu wyrostków" dowódca jednostki wydał żołnierzom rozkaz strzelania w górę, ale Nadratowski tego nie zrobił. Inny z żołnierzy, szer. Tadeusz Poznański, powiedział prokuratorowi wojskowemu, że jeszcze przed ogłoszeniem alarmu w jednostce Nadratowski "oświadczył do wszystkich żołnierzy na sali, że jak dostanie rozkaz strzelania do cywilów, to nie będzie strzelał w ogóle, a gdy będzie strzelał, to ostatnią kulę zostawi dla siebie".

Następnego dnia Nadratowskiego przed Kaskadą odwiedzili rodzice. Im także powiedział, że nie będzie strzelał do ludzi.

Wieczorem tego dnia Nadratowski z dwoma kolegami, Tadeuszem Poznańskim i Zdzisławem Poździałem, poszli "za potrzebą" na sąsiadujące z budynkiem boisko Technikum Ekonomicznego. Tam się rozstali. Gdy Nadratowski nie wracał, rozpoczęto poszukiwania.