Ocaliła katyńskie listy

Była pracownica warszawskiego PCK ocaliła i przechowała cenne dokumenty dotyczące oficerów zamordowanych w Katyniu. Teraz stały się własnością Archiwum Akt Nowych.

Publikacja: 13.07.2011 13:52

Ks. prałat Stefan Wysocki i Izabela Skąpska wyszukują w przekazanych do Archiwum Akt Nowych dokument

Ks. prałat Stefan Wysocki i Izabela Skąpska wyszukują w przekazanych do Archiwum Akt Nowych dokumentach katyńskich numeru porządkowego Bolesława Skąpskiego – „1914”

Foto: Fotorzepa, Danuta Matloch Danuta Matloch

Bohaterką wczorajszej uroczystości w Archiwum Akt Nowych była Jadwiga Majchrzycka, historyk z wykształcenia, żołnierz AK, przed wojną pracownica Archiwum Wojskowego, oddelegowana w 1939 r. do Zarządu Głównego PCK.

Skarb powierzony księdzu

Stamtąd – nie wiadomo dokładnie jak – wyniosła teczki dokumentów z informacjami o polskich oficerach zamordowanych w Katyniu przez NKWD i przechowała je w mieszkaniu przy ul. Filtrowej aż do 1969 r. Gdy leżała w szpitalu, na łożu śmierci wyjawiła informację o posiadanym „skarbie" księdzu (dziś prałatowi)  Stefanowi Wysockiemu.

– To była z jej strony duża odwaga. Wiedziała, że za posiadanie takich dokumentów groził jej wyrok śmierci. Ale gdy czuła, że już sama odchodzi, dała mi klucz do swojego mieszkania i powiedziała, czego i gdzie mam szukać. Poszedłem tam i zabrałem po cichu dokumenty ze skrytki za kotarą przy jej łóżku – opowiada ksiądz prałat Wysocki. – Przeżyłem przy tym chwile grozy, bo gdy już zamykałem drzwi, natknąłem się na sąsiadów. Uznali jednak, że ksiądz nie włamywałby się do mieszkania. Obyło się więc bez konfrontacji.

Duchowny przetrzymał te dokumenty u siebie (najpierw na Ochocie, potem w Wesołej) przez kolejne lata i wczoraj formalnie podpisał akt przekazania ich AAN.

To m.in. wykaz ekshumowanych grobów w Koziej Górze koło Smoleńska z kwietnia 1943 r., listy sporządzone w maju i czerwcu tego samego roku przez pracowników PCK, maszynopisy z cennymi rękopiśmiennymi notatkami, uzupełnieniami nazwisk, numerów i odnalezionych przy oficerach prywatnych rzeczy.

Dotyk konkretu

W zbiorze są też projekty pism w języku niemieckim i francuskim, potwierdzających śmierć w Lesie Katyńskim, oraz odpisy notatników znalezionych w Katyniu, m.in. kapitana Kazimierza Gosiewskiego.

Taki zbiór to dla Archiwum Akt Nowych nie lada skarb, bo dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej ta instytucja posiadała dotąd niewiele.

– Dla nas szczególnie cenne są właśnie listy ekshumowanych w lesie katyńskim i rękopisy. Dostaliśmy też dokumenty związane z procedurą zawiadamiania rodzin polskich oficerów o fakcie ich śmierci oraz identyfikowaniem depozytów wydobytych w Katyniu – potwierdza Mariusz Olczak z AAN.

Historia
Krzysztof Kowalski: Zabytkowy łut szczęścia
Historia
Samotny rejs przez Atlantyk
Historia
Narodziny Bizancjum
Historia
Muzeum rzezi wołyńskiej bez udziału państwa
Materiał Promocyjny
Kluczowe funkcje Małej Księgowości, dla których warto ją wybrać
Historia
Rocznica wyzwolenia Auschwitz. Przemówią tylko Ocaleni
Materiał Promocyjny
Najlepszy program księgowy dla biura rachunkowego