Jesień Ludów w fotografii

Muzeum Historii Polski zaprasza na wystawę fotografii „Jesień Ludów" Kino Nowe Horyzonty, Wrocław, 24-28 listopada 2013.

Publikacja: 22.11.2013 08:47

Lata osiemdziesiąte to okres narastających problemów ekonomicznych w ZSRR, pogłębia się także przepaść techniczna dzieląca imperium radzieckie od państw Zachodu. W marcu 1985 r. Michaił Gorbaczow obejmuje stanowisko sekretarza generalnego KPZR i wkrótce uruchamia program modernizacji i demokratyzacji kraju, znany pod nazwą pierestrojka. Pod koniec roku 1988 Gorbaczow deklaruje odejście od tzw. doktryny Breżniewa, gwarantującej dominację komunistów w Europie Środkowo-Wschodniej.

Na drogę umiarkowanych reform politycznych i gospodarczych wkracza Polska. Między październikiem a grudniem 1989 r. w Czechosłowacji, na Węgrzech, w Bułgarii, NRD i Rumunii dochodzi do upadku ekip rządzących, zalegalizowania opozycji i rozpisania wolnych wyborów.

Ukoronowaniem zainicjowanego Jesienią Ludów procesu rozpadu bloku komunistycznego stał się rozpad ZSRR w 1991 roku i powstanie na jego gruzach szeregu niepodległych państw.

Zdjęcia prezentowane na wystawie są wstrząsające, szokujące, ale niektórzy mogą je wspominać z łezką w oku: okres przed 1989 rokiem NIGDY się nie może powtórzyć!

Praga.

Listopad 1989. Po rozpędzeniu przez milicję w dniu 17 listopada studenckiej demonstracji, fala manifestacji ogarnęła cały kraj. Pisarze, artyści i studenci organizowali spotkania dyskusyjne, podczas których domagano się reform demokratycznych, wypuszczenia więźniów sumienia i wolności słowa. Po kilku dniach okazało się, że władze komunistyczne nie są w stanie powstrzymać rewolucji.

Sarajewo.

Luty 1996. Wspierane przez rząd w Belgradzie, separatystyczne państwo bośniackich Serbów nie uznało niepodległości Bośni i Hercegowiny i zgłosiło pretensję do stolicy republiki. W kwietniu 1992 rozpoczęło się oblężenie miasta. W odciętym od świata, dzień i noc ostrzeliwanym Sarajewie zginęło ponad 10 tys. mieszkańców.

Wilno.

Styczeń 1991. Żołnierze radzieckich sił specjalnych OMON przed gmachem telewizji. Ogłoszenie niepodległości przez republiki bałtyckie wiosną 1990 r. stało się sygnałem, że możliwy jest rozpad ZSRR. Władze w Moskwie postanowiły siłą zdławić tendencje separatystyczne. W ataku wojsk radzieckich na budynki rządowe oraz siedzibę telewizji publicznej w Wilnie zginęło 13 osób, a co najmniej 140 zostało rannych.

Moskwa.

Sierpień 1991. Borys Jelcyn przemawia, stojąc na jednym z czołgów otaczających rosyjski parlament. Pierwszy dzień puczu zorganizowanego przez frakcję twardogłowych w Komitecie Centralnym KPZR. Na czele spisku stanęli wiceprezydent Giennadij Janajew, szef KGB Władimir Kriuczkow i minister obrony Dmitrij Jazow. Zamachowcom udało się uwięzić Gorbaczowa w areszcie domowym na Krymie, jednak szybko okazało się, że nie mają dość sił, by przejąć kontrolę nad krajem.

Sofia.

Listopad 1989. Demonstracja antyrządowa. Narastające protesty społeczne zmusiły Todora Żiwkowa do ustąpienia z funkcji sekretarza generalnego Bułgarskiej Partii Komunistycznej, władze ogłosiły także amnestię dla więźniów politycznych. W ślad z tymi posunięciami nie nastąpiły jednak spodziewane reformy polityczne. Niezależny związek zawodowy „Podkrepa" zagroził strajkiem powszechnym, domagając się zwołania obrad „okrągłego stołu" z udziałem ugrupowań opozycyjnych.

Berlin.

Listopad 1989. rozpoczął się spontaniczny demontaż muru przez mieszkańców obu części miasta. Od początku października w NRD odbywały się wielosettysięczne demonstracje z żądaniami likwidacji cenzury, wolnych wyborów i otworzenia granic. Próby stłumienia wystąpień siłą zakończyły się niepowodzeniem i zmusiły Ericha Honeckera do ustąpienia. 8 listopada KC partii komunistycznej, chcąc uspokoić nastroje, podjął decyzję o otwarciu przejść granicznych, co doprowadziło do wybuchu społecznej euforii.

Bukareszt.

Grudzień 1989. Przywódca Rumuńskiej Partii Komunistycznej Nicolae Ceauşescu ucieka wraz z żoną z otoczonego przez manifestantów gmachu KC. Poprzedniego dnia zwołany przez niego wiec poparcia nieoczekiwanie zamienił się w antyrządową demonstrację. Wśród gwizdów tłumu Ceauşescu musiał przerwać transmitowane przez telewizję przemówienie i wraz ze współpracownikami zabarykadował się w budynku.

Budapeszt.

Czerwiec 1989. Rozpoczynają się obrady węgierskiego „trójkątnego stołu". Pod naciskiem zalegalizowanego w listopadzie 1988 r. Węgierskiego Forum Demokratycznego partia komunistyczna godziła się kolejno na swobodę manifestacji oraz istnienie wielopartyjnego systemu politycznego. Konsekwencją tych kroków było podjęcie negocjacji z opozycją na temat kształtu dalszych reform.

Warszawa.

Luty 1989. Rozpoczęcie obrad Okrągłego Stołu w Pałacu Namiestnikowskim. Wstępne rozmowy między władzą a opozycją trwały od września 1988 r., jednak dopiero zgoda na legalizację podziemnej „Solidarności" umożliwiła porozumienie obu stron. Przez kolejne dwa miesiące zespoły robocze Okrągłego Stołu będą negocjować kształt reform politycznych i gospodarczych.

Lata osiemdziesiąte to okres narastających problemów ekonomicznych w ZSRR, pogłębia się także przepaść techniczna dzieląca imperium radzieckie od państw Zachodu. W marcu 1985 r. Michaił Gorbaczow obejmuje stanowisko sekretarza generalnego KPZR i wkrótce uruchamia program modernizacji i demokratyzacji kraju, znany pod nazwą pierestrojka. Pod koniec roku 1988 Gorbaczow deklaruje odejście od tzw. doktryny Breżniewa, gwarantującej dominację komunistów w Europie Środkowo-Wschodniej.

Na drogę umiarkowanych reform politycznych i gospodarczych wkracza Polska. Między październikiem a grudniem 1989 r. w Czechosłowacji, na Węgrzech, w Bułgarii, NRD i Rumunii dochodzi do upadku ekip rządzących, zalegalizowania opozycji i rozpisania wolnych wyborów.

Pozostało 85% artykułu
Historia
Krzysztof Kowalski: Heroizm zdegradowany
Historia
Cel nadrzędny: przetrwanie narodu
Historia
Zaprzeczał zbrodniom nazistów. Prokurator skierował akt oskarżenia
Historia
Krzysztof Kowalski: Kurz igrzysk paraolimpijskich opadł. Jak w przeszłości traktowano osoby niepełnosprawne
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Historia
Kim byli pierwsi polscy partyzanci?
Walka o Klimat
„Rzeczpospolita” nagrodziła zasłużonych dla środowiska